снаряже́ние ср.

1. (действие) падрыхто́ўка, -кі ж.; збо́ры, -раў ед. нет; забеспячэ́нне, -ння ср.; неоконч. забяспе́чванне, -ння ср.; см. снаряжа́ть;

2. (о предметах) амуні́цыя, -цыі ж.; рышту́нак, -нку м.; (принадлежности) начы́нне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

черда́к м.

1. (жилого помещения) гара́, род. гары́ ж., гары́шча, -ча ср.; (нежилого помещения) вы́шкі, род. вы́шак ед. нет;

2. (комната под самой кровлей) падда́шак, -шка м.;

жить на чердаке́ жыць на падда́шку;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

череда́​I ж., мн., нет

1. (вереница) чарада́, -ды́ ж.; гуж, род. гу́жа м.; (о птицах) ключ, род. ключа́ м.;

2. (порядок) уст. пара́дак, -дку м.;

3. (время) уст. пара́, род. пары́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пол I (род. по́лу) м., биол. пол;

○ мужчы́нскі п. — мужско́й пол;

жано́чы п. — же́нский пол;

◊ прыго́жы п. — шутл. прекра́сный пол;

ду́жы п. — шутл. си́льный пол;

сла́бы п. — шутл. сла́бый пол

пол II м. (в избе) пола́ти ед. нет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Не 1, адмоўе і злучнік (Нас., Бяльк., Растарг., ТС), не, ні, нэ, ны (Сл. ПЗБ), укр. ні, не, рус. нет, не, польск. nie, в.-, н.-луж. ně, чэш. ne, славац. nie, славен. nè, серб.-харв. не, балг., макед. не, ст.-слав. не. Прасл. *ne, найбольш блізкія адпаведнікі літ., лат. ne/ne‑, ст.-інд. na, лац. nē, гоц. ni; хутчэй за ўсё паходзіць з т. зв. дзіцячай мовы (гл. ESSJ SG, 2, 449–450; Фасмер, 3, 52; Бязлай, 2, 217). Ст.-бел. нѣ: ты есте​с сы​н мой иса​в, чили нѣ (XVII ст.), а таксама народнае не: А не! бронь Боже, не чепай (Нас., 6) разам з укр. ні, луж. ně, славац. nie (адмаўленне) выводзяцца з *ne je, параўн. ст.-слав. нѣ: и нѣ чудо, г. зн. з адмоўя і 3‑й ас. адз. л. цяп. ч. дзеяслова byti (< *ne‑jestь), або з эмфатычнага падаўжэння, гл. Карскі 2-3, 77, 455; ESSJ SG, 2, 474; Шустар-Шэўц, 13, 997, параўн. таксама: А ліпы ў нас не (= няма, ТС); адносна апошняга гл. таксама Васільеў, ИОРЯС, 13, 1908, 3, 187.

Не 2 — прыназоўнік ’каля’: Не вакна доўга пелі (Ян.). Няясна; магчыма, з ле (< коле) ’каля’ (гл. ля ’тс’) пад уплывам недалека; тэарэтычна можна дапусціць узнікненне прыназоўніка з т. зв. збыткоўнага («пустога») адмоўя тыпу серб.-харв. некмоли//камоли ’негаворачы ўжо; тым больш’, укр. наче//неначе ’нібы’, бел. мярэча//немярэча ’топкае балота’ і пад. (больш падрабязна гл. ESSJ SG, 2, 447), зыходным у гэтым выпадку магло быць утварэнне тыпу не́кала: Некала каго шкелить, дай давай нада мной (Растарг., 174), значэнне выказвання захаваецца і пры некага шкелить, дак…, а таксама пры кала каго шкелить, дак…, адсюль можа быць выведзена не = кала́ ’каля’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пала́та​I ж.

1. (дворец) ед. нет, уст. пала́ц, -ца м., хо́рам, -ма м.;

ка́менные пала́ты мурава́ны пала́ц, мурава́ныя пала́цы;

2. (роскошная комната) уст. пала́та, -ты ж.;

3. (комната в больнице) пала́та, -ты ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

резо́н м., разг.

1. (разумное основание) ра́цыя, -цыі ж., слу́шнасць, -ці ж.;

нет никако́го резо́на так де́лать няма́ нія́кай ра́цыі гэ́так рабі́ць;

2. (довод) уст. до́вад, -ду м.;

не принима́ть резо́нов не прыма́ць до́вадаў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

недосу́г разг.

1. сущ. (отсутствие свободного времени) недахо́п ча́су;

за недосу́гом з-за недахо́пу ча́су;

2. в знач. сказ. (нет времени) няма́ калі́; не́калі, няма́ ча́су;

мне недосу́г мне няма́ калі́ (не́калі, няма́ ча́су).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

суд

1. род. суда́ м.;

Верхо́вный Суд Респу́блики Белару́сь Вярхо́ўны Суд Рэспу́блікі Белару́сь;

Междунаро́дный суд ОО́Н Міжнаро́дны суд АА́Н;

находи́ться под судо́м быць пад судо́м;

предава́ть суду́ аддава́ць пад суд (суду́);

в день суда́ у дзень суда́;

суд че́сти суд го́нару;

това́рищеский суд тавары́скі суд;

2. (мнение, заключение) суд, род. су́ду м.;

вы́нести на суд обще́ственности вы́несці на суд грама́дскасці;

◊

на нет и суда́ нет посл. як няма́, то й дарма́; як няма́, дык няма́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цепь ж.

1. в разн. знач. ланцу́г, -га́ м.;

желе́зная цепь жале́зны ланцу́г;

я́корная цепь я́карны ланцу́г;

посади́ть на цепь пасадзі́ць на ланцу́г;

цепь собы́тий перен. ланцу́г падзе́й;

цепь доказа́тельств перен. ланцу́г до́казаў;

цепь управле́ния ж.-д. ланцу́г кірава́ння;

электри́ческая цепь физ. электры́чны ланцу́г;

цепь гор ланцу́г гор;

2. (оковы) ланцугі́, -го́ў ед. нет, кайданы́, -но́ў ед. нет;

закова́ть в це́пи закава́ць у ланцугі́ (кайданы́);

разорва́ть це́пи перен. разарва́ць ланцугі́ (скі́нуць кайданы́).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)