папалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., на каго, каго і без дап.
1. Правесці некаторы час на паляванні; паляваць некаторы час. Пайшоў я неяк у канцы верасня ў лес на рабчыкаў папаляваць. Ігнаценка.
2. Спец. Стаць цяжарнай (пра некаторых жывёл).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрастарне́ць, ‑ее; зак.
Стаць больш прасторным, прастарнейшым. Пасля касьбы і жніва абшар ваколіцы як бы папрастарнеў. Бядуля. / у безас. ужыв. — Папрастарнела ў камеры, нібы ў лесе, калі ў ім ссякуць старое дрэва, — з сумам у голасе заўважыў Лабановіч. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспакайне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць спакойным, спакайнейшым; супакоіцца. Выпіўшы кроплі, Гаховіч крыху паспакайнеў. Паслядовіч. На захадзе пачало святлець, вецер паспакайнеў, паміж хмарамі паказаўся блакіт. Новікаў. / у безас. ужыв. Ваенная хваля адышла на захад, і ў горадзе паспакайнела. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапо́ўніцца, ‑ніцца; зак.
Напоўніцца, запоўніцца звыш меры. Рэчка перапоўнілася. Страўнік перапоўніўся. // перан. Стаць поўнасцю ахопленым, празмерна напоўненым якімі‑н. пачуццямі, перажываннямі і пад. Сэрца перапоўнілася радасцю. □ Чулае дзіцячае сэрца перапоўнілася болем да краю. Якімовіч.
•••
Чаша цярпення перапоўнілася гл. чаша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасушы́цца, ‑сушуся, ‑сушышся, ‑сушыцца; зак.
Стаць сухім, поўнасцю высахнуць. Падушка прасушылася. // Прасушыць сваё адзенне, абутак. [Дзед:] — А лапці — яны па сухому добры абутак. У снезе ж лапаць, як грыб гнілы. Вернешся на начлег у халодны барак. Прасушыцца няма дзе. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разамле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Стаць расслабленым, вялым. Цела сагрэлася, разамлела, думкі затуманіліся салодкай дрымотай. Якімовіч. Падняцца трэба толькі. Але цяжка падняцца, каб і хацеў, — разамлелі ногі, баляць плечы, ныюць і пякуць на далонях мазалі ад нажа. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сде́латься зрабі́цца, парабі́цца; стаць;
от до́лгой ходьбы́ но́ги сде́лались тяжёлыми ад до́ўгай хады́ но́гі зрабі́ліся (ста́лі) ця́жкімі;
они́ сде́лались непохо́жими друг на дру́га яны́ ста́лі непадо́бнымі адзі́н на друго́га.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заме́рці, -мру́, -мрэ́ш, -мрэ́; -мро́м, -мраце́, -мру́ць; замёр, -мёрла; -мры́; зак.
1. Стаць нерухомым, перастаць рухацца, дыхаць.
З. ад страху.
Ад нечаканасці замерла сэрца.
Словы замерлі на губах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Заціхаючы, спыніцца.
Стук капытоў замёр у далечыні.
К ночы рух на вуліцах замёр.
|| незак. заміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. заміра́нне, -я, н.
З заміраннем сэрца (надта хвалюючыся ад чакання чаго-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збо́ку, прысл.
1. З краю, не ў сярэдзіне, не ў цэнтры.
З. ад дарогі.
Стаць з.
2. З месца, аддаленага ад каго-, чаго-н.
Адысці ўбок і назіраць з.
Калі глядзець на гэта з., дык здаецца, што ўсё тут добра (перан.).
3. у знач. прыназ. з Р. Побач з кім-, чым-н., паблізу каго-, чаго-н.
З. дарогі.
◊
Збоку прыпёка (разм.) — пра каго-, што-н. пабочнае, лішняе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́расці, -сту, -сцеш, -сце; -сцем, -сцеце, -стуць; вы́рас, -сла; зак.
1. гл. расці.
2. з чаго. Стаць большым ростам настолькі, што адзенне стала малое.
В. з касцюма.
3. перан. Удасканальваючыся, дасягнуць больш высокай ступені.
Кампазітар вырас за апошнія гады.
4. Паказацца нечакана, паўстаць перад вачамі.
На парозе вырас сувязны.
Як з-пад зямлі вырас (нечакана паявіўся). Перад падарожнікамі вырас горад.
|| незак. выраста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)