ажані́цца, ажанюся, ажэнішся, ажаніцца; заг. ажаніся; зак.
Уступіць у шлюб (пра мужчыну). Іван толькі зімою ажаніўся з .. [Матронаю], і жылі яны надта згодна. Колас. Калі любіш — ажаніся, а не любіш — адкасніся. Прымаўка.
•••
З зямлёю (сырою) ажаніцца — загінуць, памерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вагаві́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Даволі значны па сваёй вазе; важкі. Вагавіты колас. // перан. Значны. Усе пакручваюць галовамі .., калі пачынаецца гаворка пра некаторых навічкоў-будаўнікоў, якія сваю, пакуль што яшчэ не надта вагавітую, палучку растрачваюць за некалькі дзён. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрыў, зрыву, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зрываць 1 — сарваць і зрывацца — сарвацца.
2. Няўдача ў чым‑н., правал у якой‑н. справе. Асобныя зрывы ў творчасці беларускіх навелістаў вульгарызатарская крытыка 30‑х гадоў надта перавялічвала. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаго́н, ‑у, м.
Тое, што і самагонка. [Тыталь] ведае Грэчку, не раз яшчэ заходзіў да яго ў хату, частаваўся самагонам. Мележ. Бела-сіні, надта горкі Лезе ў вочы, есць да слёз, Душыць горла дым махоркі, Самагон зрывае нос. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узгрэ́ць, ‑грэю, ‑грэеш, ‑грэе; зак., каго.
Разм. Даць спагнанне за якую‑н. правіннасць; моцна набіць. Узгрэць за свавольства. □ [Сушкевіч] добра-такі ўзгрэў мяне, не надта выбіраючы выразы. Радкевіч. [Кудравец:] — Ну, вы [хлопцы] мяне ўзгрэлі на сходзе, дык я гэта памятаю. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.
1. гл. парыць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Варыцца ў закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.
3. Знаходзіцца ў вельмі цёплым, гарачым памяшканні або быць надта цёпла апранутым (разм.).
4. перан., над чым і без дап. Тое, што і пацець (у 3 знач.; разм.).
П. над задачай.
|| зак. папары́цца, -руся, -рышся, -рыцца (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), у што. Уцякаць, улівацца (пра раку).
Сож упадае ў Днепр.
2. за кім-чым. Даглядаць каго-, што-н. (разм.).
Ён надта не ўпадае за гаспадаркай.
3. за кім. Заляцацца да каго-н. (разм.).
У. за дзяўчынай.
|| наз. упадзе́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Пры ўпадзенні Палаты ў Дзвіну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Несусве́тны (нісусветны) ’надта вядомы, якіх мала ёсць на свеце’ (бялын., Янк. Мат.), несусве́тнік ’нялюдскі, нядобры (пра чалавека) (Янк. 3.), несусве́ціца ’мана’ (там жа), несусве́цце ’недарэчнасць, бязглуздзіца’ (Юрч.), рус. несусветный ’нязвычны; лоўкі’. Гл. сусвет, свет; зыходная семантыка — ’якога свет не бачыў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
навярэ́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Стаміць, натрудзіць да хваравітага стану якую‑н. частку цела. Каб не надта навярэдзіць нагі і не вярнуцца з паўдарогі, я праз кожныя дваццаць — трыццаць крокаў змушаны быў садзіцца на абочыну і адпачываць... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патаго́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае ўзмоцненае выдзяленне поту. Патагонныя сродкі. // у знач. наз. патаго́ннае, ‑ага, н. Сродак, лякарства, якія выклікаюць ўзмоцненае выдзяленне поту. Прапісаць патагоннае. Выпіць патагоннае.
2. перан. Які надта стамляе, вымотвае ўсе сілы. Патагонная сістэма працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)