зво́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Дакумент, у якім сабраны і зведзены разам звесткі пра што‑н. Зводка пагоды. Аператыўная зводка. □ І Лялькевіч мусіў пераказваць апошнія зводкі Саўінфармбюро, якія тыдзень назад Анатоль прынёс з атрада. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наадрэ́з, прысл.

Рашуча, катэгарычна. Палонныя наадрэз адмовіліся ісці працаваць на мінамётны завод. «Звязда». Паўлік ужо раскрыў рот, каб наадрэз адмовіць гэтаму прыліпалу Бародзіну, але так нічога і не сказаў. Беразняк. «Ні ў якім разе!» — Адмовіўся сапёр рашуча, наадрэз. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

негаты́ў, ‑тыва, м.

Адбітак на фатаграфічнай пласцінцы (або плёнцы), на якім размеркаванне святла і ценю адваротнае сапраўднаму, а таксама фатаграфічная пласцінка (або плёнка) з такім адбіткам; проціл. пазітыў. Негатывы праяўляюцца, і карта воблачнасці адпаведная, часткі зямнога шара гатова. «Маладосць».

[Ад лац. negativum — адмоўнае.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыму́рак, ‑рка, м.

Выступ печы, на якім можна сядзець або ставіць што‑н. На прымурку старая выводзіла зрэбную нітку. Мурашка. [Жэнька] пагладзіла кацянятак, якія ляжалі ў рэшаце на прымурку. Крапіва. Ажыўляецца кот на прымурку, ён саскоквае, сагрэты надзеяй паласавацца. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стае́нны, ‑ая, ‑ае.

Які прызначаны для выезду, на якім не працуюць (пра каня). Зрэдку праносіліся памешчыцкія карэты, запрэжаныя ў тройкі або чацвёркі стаенных коней. Гартны. Стаенны прыгажун захроп, шырока растапырыўшы ноздры, павёў вушамі і пачаў грабці нагою зямлю. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

футро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. футраваць (у 1, 2 знач.).

2. Пласт, абліцоўка з якога‑н. вогнетрывалага або хімічна стойкага матэрыялу, якім пакрываецца ўнутраная паверхня металургічных печаў, каўшоў і пад. Замена футроўкі доменнай печы.

[Ад ням. Futter.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыру́льнік, ‑а, м.

Майстар, які займаецца галеннем, стрыжкай, афарбоўкай і прычэсваннем валасоў. У афіцэрскай палаце спрытны і гаваркі цырульнік займаўся абмаладжэннем ляжачых кліентаў. Якімовіч. [Алёша] яшчэ раз прыгладзіў свой «бокс», над якім гадзіну таму назад так старанна завіхаўся цырульнік. Васілевіч.

[Польск. cyrulik з грэч.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмі́сія 1, ‑і, ж.

Спец. Выпуск банкнотаў, папяровых грошай і каштоўных папер. Інфляцыйная эмісія. Эмісія пазыкі.

[Лац. emissio — выпуск.]

эмі́сія 2, ‑і, ж.

Спец. Выпраменьванне, выдзяленне якім‑н. целам электронаў, іонаў, пазітронаў і пад. пад уздзеяннем награвання, асвятлення і інш. Электронная эмісія.

[Лац. emissio — выпраменьванне, выпуск.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кыш ’выкрык, якім адганяюць курэй, птушак’ (ТСБМ, ТС, Бяльк., З нар. сл., Нік. Очерки, Чуд.). Укр. киш, рус. кыш ’тс’, балг. къш‑къш ’тс’. Наяўнасць балг. адпаведніка не сведчыць аб прасл. характары выкрыку (гл. Слаўскі, 3, 502).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лачча́нка, лаччанне ’посцілка, палавік, у якім аснова з нітак, а уток з палосак тканіны, старога матэрыялу’ (кам., Сл. паўн.-зах., Шатал.). Да латах, латка (гл.). Утворана ад лагчыны ’вытканы з палосак тканіны’ (там жа) і суф. -κα.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)