руле́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Інструмент для вымярэння даўжыні — лента з дзяленнямі, якая накручваецца на валік.
2. Прыстасаванне для азартнай гульні ў выглядзе рухомага круга з нумараванымі ямкамі, па якіх коціцца шарык, а таксама сама гэта гульня.
Гуляць у рулетку.
|| прым. руле́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зарва́ць, -рву́, -рве́ш, -рве́; -рвём, -рвяце́, -рву́ць; -рві́; -рва́ны; зак., што (разм.).
1. Тое, што і уварваць (у 1 знач.).
З. чужое.
2. Абарваць так, каб нельга было знайсці канца (пра нітку).
З. нітку ў матку.
◊
Каб табе зарвала (разм.) — каб ты анямеў.
|| незак. зарыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стэнаграфава́ць, -фу́ю, -фу́еш, -фу́е; -фу́й; -фава́ны; незак., што.
Рабіць (зрабіць) стэнаграфічны запіс чаго-н.
|| зак. застэнаграфава́ць, -фу́ю, -фу́еш, -фу́е; -фу́й; -фава́ны.
|| наз. стэнаграфава́нне, -я, н.
|| м. стэно́граф, -а, мн. -ы, -аў і стэнаграфі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў (уст.).
|| стэнаграфі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трашчо́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Прылада, пры дапамозе якой утвараюцца траскучыя гукі.
2. Народны ўдарны музычны інструмент, які складаецца з набору драўляных дошчачак, нанізаных адным канцом на вяроўку.
3. перан. Той (тая), хто многа, не сціхаючы гаворыць; балбатун (балбатуха) (разм.).
|| прым. трашчо́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упэ́ўнены, -ая, -ае.
Які цвёрда верыць у што-н., перакананы ў чым-н.; цвёрды, рашучы.
У. ў поспеху.
У. ў сабе (не сумняваецца ў сваіх сілах, магчымасцях). Упэўнена (прысл.) гаварыць.
У. крок.
У. адказ.
◊
Будзь упэўнены — не сумнявайся, не турбуйся (усё будзе так, як трэба).
|| наз. упэ́ўненасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
факт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
1. Нявыдуманы, сапраўдны выпадак, падзея, тое, што адбылося на самай справе.
Сапраўдны ф.
Паведаміць факты.
Паставіць перад фактам каго-н. (перан.: становішча, калі ўжо нічога нельга змяніць).
2. часц. сцвярдж. Ужыв. са знач. так, сапраўды, бясспрэчна (разм.).
Няўжо ўсе сабраліся? — Ф.!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фо́ртка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Шкляныя дзверцы ў акне для праветрывання.
2. Невялікія дзверы ў варотах, агароджы; веснічкі.
3. Вольны прамежак часу ў раскладзе заняткаў педагога (разм.).
Расклад без фортак.
|| памянш. фо́ртачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. фо́ртачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загуля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Разм. Забавіцца, прабыць занадта доўгі час на пагулянцы. Заспаная гаспадыня адамкнула мне дзверы. — Недзе вы гэтак загуляліся. — Ды так забавіўся трохі. Сабаленка. // Захапіўшыся якой‑н. гульнёй, забыцца на ўсё. Віталік так загуляўся, што не заўважыў, як і прыцемкі нахапіліся. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., звычайна з інф.
Здолець, змагчы што‑н. зрабіць, ажыццявіць. Ваганаў так сумеў паставіць свае гарматы і так спрытна мяняў іх месцы, што агонь праціўніка не рабіў ніяка[й] шкоды. Колас. Праз год, глядзіш, сумеў пабудаваць Бярвенца ў бярвенца хату. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мушка́т ’хатняя кветка мушкат’ (Бяльк.), відаць, пеларгонія духмяная, Pelargonium graveolens. Названа так паводле падабенства лістоў. Тое ж і ў чэш. мове: muškát ’пеларгонія’ (Махэк, Jména, 108).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)