чырване́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; незак.

Разм. Тое, што і чырванець (у 2, 3 знач.). За гаспадыню! — кажа Аржанец. — Каб за гэтым сталом хутка стаяла яшчэ больш гасцей. — І ён смяецца, гледзячы, як чырванеецца дзяўчына. Брыль. Чырванеліся ў аксамітнай зеляніне ягады. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шантажы́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Той, хто займаецца шантажом, дамагаецца чаго‑н. шляхам шантажу. Хлопец памкнуўся быў дагнаць гэтага шантажыста, але той .. адбег яшчэ далей. Быкаў. [Жывіца:] — У нашым кодэксе, здаецца, ёсць такое права — прыцягваць да крымінальнай адказнасці шантажыстаў і паклёпнікаў... Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тлець несов.

1. в разн. знач. тлеть;

гной тле́е — наво́з тле́ет;

сыры́я дро́вы не гара́ць, а тле́юць — сыры́е дрова́ не горя́т, а тле́ют;

2. перен. тлеть, тле́ться, те́плиться;

у ім яшчэ́ тле́е надзе́я — в нём ещё тле́ет наде́жда;

жыццё ледзь тле́е — жизнь едва́ те́плится

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

угрэ́ць сов., разг.

1. смочь нагре́ть; прогре́ть, согре́ть;

каб у. гэ́ту печ, трэ́ба шмат дроў — что́бы смочь нагре́ть (согре́ть, прогре́ть) э́ту печь, на́до мно́го дров;

2. пригре́ть;

яшчэ́ со́нца до́бра не ўгрэ́ла — ещё со́лнце хорошо́ не пригре́ло;

3. (утомить) упа́рить;

у. каня́ — упа́рить ло́шадь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

устанаві́цца сов., в разн. знач. установи́ться;

у го́радзе ўстанаві́ўся пара́дак — в го́роде установи́лся поря́док;

і́лася цёплае надво́р’е — установи́лась тёплая пого́да;

між і́мі ўстанаві́лася маўклі́вая зго́да — ме́жду ни́ми установи́лось молчали́вое согла́сие;

і́лася цішыня́ — установи́лась тишина́;

го́лас спява́чкі яшчэ́ не ўстанаві́ўся — го́лос певи́цы ещё не установи́лся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пра́нкі ў выразе нъ пранкі ’на раннюю паству’ (полац., Нар. сл.). Хутчэй за ўсе, з *на паранкі (нъ пъра́нкі). Менш верагодна з *нъ абранкі, параўн. рус. пск., цвяр. обра́нок ’раніца да узыходу сонца, на зары’, обра́неть ’настаць раніцы, развіднець’; параўн. яшчэ і бел. выразы аб дзень, аб ноч, у якіх прыназоўнік яшчэ не пераўтварыўся ў прыстаўку. Да рана, раніца. Глухасць першага зычнага можна тлумачыць дээтымалагізацыяй выраза.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Барха́н. Рус. барха́н, укр. барха́н. Запазычанне з казах. barχan (гл. Фасмер, 1, 129, там і літ-pa). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 49.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Га́мба ’недахоп, загана, ганьба’ (Сцяц. Словаўтв.). Відаць, з га́ньба (асіміляцыя ‑ньб‑ > ‑мб‑). Адсюль і гамбава́ць ’прызнаваць кепскім’ (Сцяц. Словаўтв.). Параўн. яшчэ га́мбіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пешахо́д ’тратуар’ (Растарг.). З рус. пешеход ’тс’, пашыранага ў 90‑х гадах XIX ст., параўн. яшчэ пешеходня ’бакавы шлях (на мосце) для пешых’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Смарда́ ‘парэчкі, смародзіна’ (Бяльк.). Магчыма, вынік моцнай рэдукцыі другога галоснага ў *смарада́ (гл. смародзіна). Але не выключаны ўплыў яшчэ ст.-польск. smard ‘смурод’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)