меланхо́лік, ‑а, м.
1. Чалавек меланхалічнага тэмпераменту.
2. Чалавек, схільны да меланхоліі (у 1 знач.).
3. Чалавек, хворы на меланхолію (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пра́віцца, пра́ўлюся, пра́вішся, пра́віцца; незак.
1. Папраўляцца, ачуньваць (пасля хваробы); паўнець (разм.).
Хворы пачаў п. П. на добрых харчах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца лепшым.
Надвор’е пачало п.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адбывацца, служыцца.
Правіцца абедня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
полубольно́й
1. прил. напаўхво́ры; (почти больной) хварава́ты, ама́ль хво́ры;
2. сущ. напаўхво́ры, -рага м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плох ’хворы’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ); плохі ’благі, кепскі’, ’слабы, хворы, хваравіты’, плохшы ’торты’ (Нас., Сл. ЛЗБ, Ян., ТС), ’разбэшчаны’ (Ян.), плоха ’дрэнна, млосна’ (Сцяшк. МГ, Сл. ПЗБ, Ян.), ’кепска, дрэнна (рабіць што-н.)’ (Бяльк.), плохвійа ’пустая, неўрадлівая зямля’ (ТС). Да плахі (гл.). Сюды ж: плашэць ’прыходзіць у торты стан’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́шлы ’няздатны, хворы, слабы’, ’блізарукі, сляпы’. Параўн. літ. kušlas ’тс’ (Сл. паўн.-зах., 2, 595–596). Балтызм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пара́лічны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да паралічу. Паралічны прыпадак.
2. Паражоны паралічам. Паралічны хворы. / у знач. наз. пара́лічны, ‑ага, м.; пара́лічная, ‑ай, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Малідава́цца 1 ’адзначацца’ (смарг., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа, 3, 24), з ням. sich melden ’прадстаўляцца’, melden ’паведамляць, дакладваць’. Відаць, хутчэй з польск. meldować się ’адзначацца’.
Малідавацца 2 ’мучыцца, перажываць цяжкасці’ (лід., Сцяшк. Сл.). Няясна. Відавочна, узыходзіць да ням. разм. malade ’хворы’, якое з франц. malade ’тс’, maladie ’хвароба’, ’страсць, манія’, maladif ’хворы, нягеглы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Непахарэ́мны ’хваравіты і капрызны’ (Сл. ПЗБ). Няясна; каранёвы элемент нагадвае польск. chory ’хворы’, аднак словаўтваральная структура застаецца нявысветленай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́рваць, -рву, -рвеш, -рве; -рві; -рваны; зак., каго-што.
Рэзкім рухам, рыўком выдаліць, дастаць, узяць.
В. пустазелле.
В. хворы зуб.
В. ліст са сшытка.
В. карандаш з рук.
В. прызнанне ў каго-н. (перан.: прымусіць прызнацца). В. перамогу (перан.).
|| незак. вырыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пацые́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Хворы ў адносінах да ўрача, у якога ён лечыцца. — Дзве гадзіны нічога не ешце, — сказала .. [Галіна Адамаўна] пацыенту, які паласкаў рот содавым растворам. Шамякін.
[Ад лац. patiens, patientis — які пакутуе.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)