расшавялі́ць, ‑вялю, ‑веліш, ‑валіць; зак., каго-што.
1. Шавелячы, змяніць становішча чаго‑н.; разварушыць. Расшавяліць вуголле ў печы. // Шавелячы, штурхаючы, вывесці са стану спакою; разбудзіць. Расшавяліць соннага.
2. перан. Абудзіць да дзейнасці, вывесці са стану вяласці, абыякавасці да навакольнага. Узварухнулі, расшавялілі, ускалыхнулі калгасны сход разумныя дакументы партыі. Бялевіч. — Бачу, прападае чалавек. Кругом музыка, а ён кісне. Думаю, пайду, расшавялю... Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́фік¹, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Дыяграма, якая адлюстроўвае колькасныя паказчыкі развіцця або стану чаго-н.
Г. павышэння зарплаты.
2. План работы з дакладнымі паказчыкамі нормы і тэрмінаў выканання.
Працаваць строга па графіку.
|| прым. графі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Г. метад рашэння задачы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
індыка́тар, -а і -у, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. -а. Прыбор для вымярэння фізічных велічынь, адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта, за якім вядзецца назіранне.
Візуальны і.
Акустычны і.
2. -у. Рэчыва, якое з’яўляецца хімічным рэактывам.
І. кіслых рэакцый.
|| прым. індыка́тарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засто́й, -ю, м.
1. Спыненне, затрымка ў руху, функцыянаванні чаго-н.
З. крыві ў лёгкіх.
З. у правах.
Плацяжы знаходзяцца ў застоі.
2. Час пасіўнага, вялага стану грамадскага жыцця, думкі.
З. эканомікі.
З. у духоўным развіцці.
|| прым. засто́йны, -ая, -ае.
Застойная вада.
З. перыяд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Быць апушчаным уніз, знаходзіцца ў вісячым становішчы.
Валасы звісалі на лоб.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вісець няроўна, не аблягаючы плячэй, стану (пра вопратку).
Адзенне звісае з плячэй.
|| зак. зві́снуць, -ну, -неш, -не; звіс, -сла; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эвалю́цыя, -і, ж.
Працэс павольнага паступовага змянення каго-, чаго-н. ад аднаго стану да другога, у тым ліку працэс бесперапыннага колькаснага змянення каго-, чаго-н., які прыводзіць да якаснага змянення.
|| прым. эвалюцы́йны, -ая, -ае.
Эвалюцыйнае развіццё.
○
Эвалюцыйнае вучэнне — тэорыя аб паходжанні і развіцці жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ра́йства, ра́йство ’шчасце, прыемнасць, вельмі добрыя адносіны з кім-небудзь’, ’рай’, ’райскае жыццё; збавенне’ (віл., Сл. ПЗБ; ТС). Адсубстантыўнае ўтварэнне са значэннем стану: рай‑ + ‑ства. Гл. рай 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
электрыза́цыя, ‑і, ж.
1. Перадача якому‑н. целу электрычнага зараду. Электрызацыя трэннем.
2. Лячэнне электрычнасцю. Электрызацыя рукі.
3. Змена якасці, стану чаго‑н. электрычнасцю. Электрызацыя він.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Незада́лы ’няўдачы’ (Нік., Оч.). Магчыма, да задацца (да даць) ’удацца’, параўн. незадина ’няўдача’ (гл.). Паводле Карскага (2–3, 331), мн. л. назоўніка «для абазначэння псіхічнага стану» мае архаічны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак., звычайна з інф.
Спыніць якое‑н. дзеянне, выйсці з якога‑н. стану. Аркестр перастаў іграць, і пары пачалі выходзіць у парк. Скрыпка. Спіць хлопчык, як забіты, і кашляць перастаў. Гарэцкі. Камунізм перастаў быць толькі навуковай тэорыяй, ён выйшаў на прасторы рэвалюцыйнай практыкі. «Звязда». // Спыніцца, кончыцца (пра дождж, снег, вецер). Дождж перастаў на світанні, і хлопцы зараз жа пачалі рыхтавацца ў дарогу. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)