прыбудо́ўка, ‑і, ДМ ‑доўцы; Р мн. ‑довак; ж.
Разм. Тое, што і прыбудова (у 2 знач.). На гэтай палянцы .. раскінулася чыясь пасада .. з усімі прыбудоўкамі, садам і прасторным дваром. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старшынёўства, ‑а, н.
Выкананне абавязкаў старшыні; пасада старшыні. У тыя часы райкалгассаюзы праводзілі вялікую работу па калектывізацыі, і Івану Міхайлавічу вельмі спатрэбіўся практычны вопыт, набыты за час старшынёўства ў камуне. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
партфе́ль, ‑я, м.
1. Чатырохвугольная сумка з засцежкай, у якой носяць кнігі, паперы і пад. Васіль Дзянісавіч надзеў халат, апрануў паліто, глыбей насунуў кепку і ўзяў у рукі партфель. Мележ. Невядома, чым бы ўсё скончылася, каб у гэты час не ўвайшлі незнаёмыя людзі з вялікімі жоўтымі партфелямі... Чарот.
2. Пасада міністра. Размеркаванне партфеляў. // Кіруючая пасада наогул.
3. Сукупнасць рукапісаў, каштоўных папер і пад., якія знаходзяцца ў распараджэнні рэдакцыі, банка і пад. Рэдакцыйны партфель.
•••
Міністр без партфеля гл. міністр.
[Ад фр. portefeuille.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бенефі́цыя (БРС), бенефиция ’даходная царкоўная пасада’ (ст.-бел.; Булыка, Запазыч.). Запазычанне з польск. beneficjum (< лац. beneficium); Булыка, Запазыч., 41. Дакладней: запазычанне з формы мн. ліку beneficja, якая магла ўспрымацца як слова ж. роду. Праз польск. мову запазычаны таксама ст.-укр. бенефициум, укр. бенефі́ція, рус. бенефи́ция (гл. Шанскі, 1, Б, 91).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Неадме́нны ’абавязковы; пастаянны’ (ТСБМ). Меркаванні Баханькова (Весці АН БССР, 1981, 1, 120) аб калькаванні ў беларускай літаратурнай мове рус. непременный ’тс’ могуць адносіцца толькі да ужывання слова ў адміністрацыйнай сферы (неадменны сакратар = непременный секретарь, пасада ў дарэвалюцыйнай Расіі), паколькі неадменны ’абавязковы, які нельга адмяніць’ фіксуецца яшчэ Насовічам: неодменное даю слово (333).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ад’ю́нкт, ‑а, М ‑кце, м.
1. У СССР — аспірант вышэйшых навучальных ваенных устаноў.
2. У Заходняй Еўропе і ў дарэвалюцыйнай Расіі — малодшая навуковая пасада, памочнік прафесара, акадэміка, а таксама асоба, якая займае гэту пасаду.
[Ад лац. adjunctus — прылічаны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́барны, ‑ая, ‑ае.
1. Які замяшчаецца шляхам выбараў. Выбарная пасада. Выбарныя органы.
2. Абраны на якую‑н. пасаду галасаваннем. Выбарныя асобы. // у знач. наз. вы́барны, ‑ага, м. Асоба, упаўнаважаная прыняць удзел у непрамых выбарах. Савет выбарных.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сва́нка ‘свацця’ (Нас., Сл. ПЗБ, ТС, Сцяшк.), ‘дружка на вяселлі’ (Сл. ПЗБ), сва́нька ‘свацця’ (Сл. ПЗБ, Ян., Скарбы), ‘дружка; пасада на вяселлі’ (Сл. ПЗБ, Кольб.), сва́нькі ‘мацеры жонкі і мужа’ (Мат. Гродз.), сва́нечка ‘сваха’ (Сцеп.). Укр. сва́нька, сва́ненька, сва́нечка, польск. дыял. swania, swanka. Памяншальна-ласкальная форма да сваха, свацця (гл.) з суф. ‑ньк(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ніжэ́йшы прил.
1. сравнит. ст. ни́же, пони́же, бо́лее ни́зкий;
2. в др. знач. ни́зший;
н. тып жывёл — ни́зший тип живо́тных;
~шая паса́да — ни́зшая до́лжность
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́федра, -ы, мн. -ы, -федр і -аў, ж.
1. Узвышэнне для лектара, прамоўцы.
Лектар падняўся на кафедру.
2. У вышэйшай школе: аб’яднанне спецыялістаў вучэбных дысцыплін, якія адносяцца да адной галіны навукі.
К. хіміі.
К. беларускай мовы і літаратуры.
3. Пасада епіскапа, які кіруе епархіяй.
|| прым. кафедра́льны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.; спец.).
○
Кафедральны сабор — галоўны сабор у горадзе, у якім богаслужэнне вядзе епіскап.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)