тыпо́вы, -ая, -ае.
1. Які мае асаблівасці, характэрныя для пэўнага тыпу прадметаў, з’яў, людзей і пад.
Тыповыя прыкметы дыфтэрыі.
2. Які часта сустракаецца; звычайны, характэрны для каго-, чаго-н.
Тыповая з’ява.
3. Які аб’ядноўвае індывідуальныя, своеасаблівыя рысы з прыкметамі і ўласцівасцямі, характэрнымі для шэрага з’яў і асоб.
Т. беларускі характар.
Тыповыя вобразы баек.
|| наз. тыпо́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
набы́цца, ‑будуся, ‑будзешся, ‑будзецца; зак.
Разм.
1. Прабыць, пабыць дзе‑н. доўга. Набыцца ў лесе.
2. Пабыць доўгі час у якім‑н. стане. Народ беларускі! Ты ўзняўся героем, Даволі набыўся ў нядолі, бядзе. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узыхо́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
1. Незак. да узысці.
2. Весці свой пачатак, паходжанне ад чаго‑н. Сучасны беларускі алфавіт агульнага паходжання з рускім і ўкраінскім. Усе яны ўзыходзяць да стараславянскай азбукі — «кірыліцы». Юргелевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гасці́нны, ‑ая, ‑ае.
Які любіць прымаць і частаваць гасцей. Як родных братоў, як самых шчырых сяброў, сустракае гасцінны беларускі народ пасланцоў сонечнай Малдавіі, цудоўных песняроў нашай савецкай рэчаіснасці. «Звязда». // Прыветны, сардэчны. Гасцінны дом. Гасцінная сустрэча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Малада́йка ’маладзіца’ (Чуд.). Беларускі рэгіяналізм. Да малады́ (гл.). Параўн. таксама серб.-харв. мла̀дојка ’маладая дзяўчына’. Аб суфіксе ‑а́йка гл. Сцяцко, Афікс. наз., 145–146.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гра́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго-што.
Сілай забіраць чужое дабро; рабаваць. Акупанты грабілі беларускі народ, вывозілі ў Германію збожжа, жывёлу, лес. «Весці». // Разм. Разараць паборамі, узяткамі. Дваранскія камітэты прама грабілі сялян пры дапамозе царскага ўрада. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
І́цык ’беларускі танец’ (Мядзв.); параўн. рус. смал. и́цыки ’назва адной з нядаўніх гульняў сярод сялян’. Утворана, відаць, ад яўр. уласнага імя Іцык, але семантычная матывацыя застаецца няяснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бесцэнзу́рны, ‑ая, ‑ае.
Які не праходзіць цэнзуры. Жыццё і задачы рэвалюцыйнай барацьбы патрабавала больш дзейсных і эфектыўных сродкаў агітацыі, якія, мінаючы рагаткі царскай цэнзуры, даносілі б праўдзівае слова народных масам. Патрэбен быў вольны бесцэнзурны беларускі друк. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Прыцю́цькаваты, прыцюцьковаты ’прыдуркаваты’ (ТС). Параўн. укр. прицу́цуватий ’дурнаваты’, што выводзіцца з вы-клічніка цу‑цу́ для выражэння здзіўлення, расчаравання (ЕСУМ, 4, 583); гл. аналагічны беларускі выклічнік цю‑цю.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Межу, ст.-бел. межю́ (1405 г.), межоу (XVI ст.) ’паміж’ (Кар. 1) — беларускі рэфлекс запазычанага ц.-слав. междоу, якое са ст.-слав. междоу ’тс’. Параўн. межды. Да мяжа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)