Жывасо́л ’сок з салёнага мяса, сала’ (Шат.). Складанае слова паводле той самай мадэлі, што разнасол, дзе жывы‑ ў знач. ’што мае адносіны да жывёл’ (жывая прырода, жывы куток).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малаці́лка, мылаці́лка ’малатарня’ (Чуд., ТС, Бяльк.). Пранікла з рус. моўнай тэрыторыі, дзе молотилка мае і інш. значэнні: ’цэп’, ’ручка цэпа’, ’біла цэпа’, ’прыстасаванне (выдзеўбаны ствол дрэва) для малацьбы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наблі́жай ’бліжэй’, ’прыстойней, лепш’ (Нас.). Утворана пры дапамозе прэфікса на-, які мае градуальнае лексічнае значэнне ў адрозненне ад граматычных сродкаў выражэння градуальнасці (г. зн. ступеняў параўнання). Гл. наі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасрэ́дны ’невысокі па якасці, звычайны’ (ТСБМ). Калька з рус. посредственный пры ад’ідэацыі польск. pośredni ’ускосны’, ’сярэдні’, ’дапаможны’. Мае кніжны характар. Параўн., аднак, серб.-харв. по̀средан ’пасрэдны’, ’сярэдні’, ’ускосны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́ставар ’вакса’ (Касп.). Утварэнне ад кораня прост‑ (гл. просты) і вар, якое, мусіць, як і ў рус. вар, мае тут значэнне ’шавецкая смала’. Просты, магчыма, меў значэнне ’самаробны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагаце́нька ’абрадавая кветка (вясельная), якая складаецца з жытняга каравайныка, трохзубай рагаценькі і чырвонай хусткі’ (Федар.). Ад рог 1 (гл.), паколькі кветка мае ў сваім складзе вострыя — “рагатыя” элементы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бесплацка́ртны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае плацкартных месц; не мае плацкарты. Бесплацкартны вагон. □ Натоўп бесплацкартных пасажыраў хлынуў да выхаду. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
віра́жны 1, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да віражу 1.
віра́жны 2, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да віражу 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́льцавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да пальца (у 1 знач.). Пальцавы сустаў.
2. Спец. Які мае механічныя пальцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скарахо́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да скарахода, уласцівы яму.
2. Які мае вялікую хуткасць руху; быстраходны. Скараходнае судна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)