хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11. хо́піць
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўнікраспусці́ць, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць;
1. Адпусціць, вызваліўшы ад заняткаў, абавязкаў (усіх, многіх).
2. Развязаць, паслабіць (што‑н. завязанае, сцягнутае).
3. Разгарнуць што‑н. згорнутае, складзенае.
4.
5. Зрабіць вадкім або напаўвадкім, растапіць.
6.
7. Расказаць многім (чуткі, плёткі).
8. Распілаваць удоўж.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сляпы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які не бачыць, пазбаўлены зроку.
2.
3. Невыразны, неразборлівы (пра тэкст, шрыфт і пад.).
4. Праз які дрэнна відаць або нічога не відаць.
5. Непраглядны, беспрасветны.
6. Які адбываецца без удзелу зроку.
7. Які не мае выхаду, праходу.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцягну́ць, сцягну, сцягнеш, сцягне;
1. Цягнучы, зняць каго‑, што‑н. адкуль‑н.
2. Цягнучы, перамясціць адкуль‑н.
3. Цягнучы, звалачы ў адно месца ўсё, многае.
4. Сабраць, сканцэнтраваць у адным месцы (вялікую колькасць чаго‑н.).
5.
6. Знесці што‑н. далёка.
7. Зрабіць больш вузкім, цесным, шчыльным (тое, што завязваюць, зацягваюць); зацягнуць.
8.
9. Злучыць канцы, краі чаго‑н.; ссунуць.
10.
11.
12.
13.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пусці́ць, пушчу, пусціш, пусціць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адысці́, адыду, адыдзеш, адыдзе;
1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго‑, чаго‑н.
2.
3. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н.
4. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне.
5. Перайсці ва ўласнасць каго‑н. другога.
6. Закончыцца, мінуць.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сту́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Ударыць, звычайна са стукам.
2. Учыніць стук, шум пры ўдары, штуршку.
3. Ударыць (у акно, дзверы і пад.), падаючы стукам сігнал аб прыходзе, просьбе ўпусціць і пад.
4.
5.
6.
7. Прымусіць стукнуцца.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хава́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Размяшчаць, класці дзе‑н. так, каб ніхто не змог знайсці або ўбачыць.
2. Даваць прытулак каму‑н., ахоўваць таго, каму пагражае небяспека.
3.
4. Рабіць нябачным, ледзь бачным, закрываючы, засланяючы сабой.
5.
6. Трымаць што‑н. у пэўным месцы.
7. Берагчы, як скарб, трымаць у памяці, сэрцы.
•••
хава́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
Закопваць у зямлю нябожчыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчыт, ‑а,
1. Ручная ахоўная зброя старажытнай воіна ў выглядзе прамавугольніка, круга, эліпса з дрэва, металу і пад., якая служыла для засцярогі ад удараў халоднай зброяй.
2. Прыстасаванне ў выглядзе металічнага ліста, збітых дошак і пад. для засцярогі ад чаго‑н.
3. Франтон двухскатнага даху.
4. Вертыкальна ўстаноўленая дошка або ліст, на які змяшчаецца што‑н. для паказу, агляду і пад.
5. У геалогіі — найбольш старая частка сушы, для якой уласцівы выхад на паверхню зямлі старажытных складкавых крышталічных народ.
6. У біялогіі — цвёрдае ўтварэнне ў розных жывёл для аховы іх мяккіх тканак.
7. Экватарыяльнае сузор’е, у якім знаходзіцца адно з найярчэйшых месц Млечнага шляху.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад,
Спалучэнне з прыназоўнікам «ад» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні месца, прадмета, ад якіх пачынаецца рух, перамяшчэнне каго‑, чаго‑н.; прыназоўнік «ад» у такім знач. процілеглы прыназоўнікам «да» і «к».
2. Ужываецца пры абазначэнні месца, якое з’яўляецца зыходным пунктам пры вызначэнні месцазнаходжання чаго‑н.
3. Ужываецца ў значэнні прыназоўнікаў «каля», «збоку», «непадалёку», пры абазначэнні прадмета, на мяжы з якім адбываецца дзеянне.
Часавыя адносіны
4. У спалучэнні з назоўнікам, які мае часавае значэнне, паказвае на момант, з якога пачынаецца якое‑н. дзеянне, стан і пад.
5. Пры паўтарэнні назоўніка з часавым значэннем утварае прыслоўныя спалучэнні, якія ўказваюць на характар працякання дзеяння — перыядычнасць, паслядоўнасць, нарастанне інтэнсіўнасці яго і пад.
6. Ужываецца пры абазначэнні прыкметы прадмета паводле часу яго ўзнікнення.
Аб’ектныя адносіны
7. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, асобы, з’явы, ад якіх выходзіць што‑н.
8. Ужываецца пры назве прадмета, ад якога аддзяляецца што‑н.
9. Ужываецца пры назвах прадметаў, з’яў і пад., ад якіх пазбаўляюцца, якія ліквідуюцца дзеяннем, выражаным кіруючым словам.
10. Ужываецца пры абазначэнні з’явы, стану, супраць і для папярэджання якіх выкарыстоўваецца што‑н.
11. Ужываецца пры абазначэнні грамадскага асяроддзя, арганізацыі, ад імя якіх дзейнічае, выступае хто‑н.
12. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, асобы, з’явы, з якімі супастаўляюцца другія, падобныя да іх.
Адносіны параўнання
13.
Азначальныя адносіны
14. Ужываецца пры вызначэнні цэлага, асобнай часткай якога з’яўляецца прадмет, названы кіруючым назоўнікам.
15. У спалучэнні з лічэбнікам і прыназоўнікам «да» і другім лічэбнікам ужываецца пры вызначэнні велічыні, узросту, вагі, якія абмяжоўваюць што‑н.
Адносіны прыналежнасці
16. Ужываецца пры вызначэнні сферы дзейнасці асобы, названай кіруючым назоўнікам.
Прычынныя адносіны
17. У спалучэнні з назоўнікамі, якія вырашаюць пачуцці, перажыванні, фізічныя адчуванні, ужываецца пры абазначэнні прычыны якога‑н. дзеяння або стану.
18. Ужываецца пры выражэнні падставы, матывіроўкі дзеяння або стану, названага кіруючым словам.
Адносіны спосабу дзеяння
19. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні спосабу працякання дзеяння.
20. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні ўзаемадзеяння асоб або прадметаў.
21. Ва ўстойлівых прыслоўных спалучэннях ужываецца пры абазначэнні прадмета, з якім проціпастаўляецца другі прадмет.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)