Verbum

ты́каць¹, -аю, -аеш, -ае; -аем, -аеце, -аюць; незак.

1. у каго-што або чым. Поркаць чым-н., пастукваць.

Т. кіем у зямлю.

2. што. Утыкаць, усоўваць, уводзіць куды-н., у што-н.

Т. кнопкі ў сцяну.

Т. ва ўсе камісіі (перан.).

3. што або чым. Падносіць блізка, паказваць на каго-, што-н.

Т. пальцам у кожную літару.

4. перан., каго-што або кім-чым. Пастаянна напамінаць, гаварыць аб кім-, чым-н., упікаць чым-н., папракаць (разм., неадабр.).

◊

Тыкаць носам (разм., неадабр.) — звяртаць чыю-н. увагу на што-н. (віну, учынак і пад.; звычайна ў грубай форме).

|| зак. ткнуць, ткну, ткнеш, ткне; ткнём, ткняце́, ткнуць; ткні́ і ты́кнуць, ты́кну, ты́кнеш, ты́кне; ты́кні.

|| наз. ты́канне, -я, н.

кляймо́, -а́, мн. кле́ймы і (з ліч. 2, 3, 4) кляймы́, кле́ймаў, н.

1. Пячатка, знак, які ставяць, выпальваюць на кім-, чым-н.

К. на кані.

К. на сукне.

2. перан., чаго або якое. Знак, сведчанне чаго-н. (звычайна ганебнага).

К. ганьбы.

3. Прылада, якой кляймуюць.

|| прым. кляймо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

зваць, заву́, заве́ш, заве́; завём, завяце́, заву́ць; зваў, зва́ла; заві́; зва́ны; незак., каго (што).

1. Голасам, сігналам прасіць наблізіцца.

З. на дапамогу.

2. Запрашаць куды-н.

З. у госці.

3. кім. Называць.

Яго звалі Міхасём.

|| зак. пазва́ць, -заву́, -заве́ш, -заве́; -завём, -завяце́, -заву́ць; -зва́ў, -зва́ла; -заві́; -зва́ны (да 1 і 2 знач.).

ве́ра, -ы, ж.

1. Упэўненасць у кім-, чым-н.

В. ў свае сілы.

В. ў людзей.

2. Перакананне ў існаванні звышнатуральных сіл.

В. ў Бога.

3. Тое, што і рэлігія.

Хрысціянская в.

Чалавек другой веры.

◊

Браць (узяць) на веру (разм.) — верыць, давяраць (паверыць, даверыць) без доказаў.

Верай і праўдай (служыць) — аддана, чэсна.

адвы́кнуць, -ну, -неш, -не; -вы́к, -кла; -ні; зак.

1. ад чаго і з інф. Пазбавіцца ад якой-н. прывычкі.

А. ад курэння.

2. ад каго-чаго. Перастаўшы бываць дзе-н. ці бачыцца з кім-н., стаць каму-н. далёкім, чужым.

А. ад старых сяброў.

|| незак. адвыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адвыка́нне, -я, н.

адгарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак., каго-што.

1. Аддзяліць, паставіўшы якую-н. агароджу, перагародку.

А. участак пашы.

2. перан. Аддзяліць, адасобіць ад каго-, чаго-н., пазбавіць зносін з кім-, чым-н.

А. ад жыцця.

3. перан. Абараніць, засцерагчы ад чаго-н. небяспечнага або непрыемнага.

А. ад крытыкі.

|| незак. адгаро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

адштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Штуршком аддаліць, адапхнуць каго-, што-н.

2. перан. Сваёй няўважлівасцю, халоднасцю і пад. аддаліць ад сябе каго-н.; парваць сувязь, блізкія адносіны з кім-н.

Сваімі ўчынкамі а. знаёмых.

|| незак. адшту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і адштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

по́мніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што, пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. сказам.

Трымаць у памяці, не забываць.

П. сваё маленства.

П. верш на памяць.

П. пра сяброў.

П. аб сваіх абавязках.

◊

Не помніць сябе ад чаго — будучы ўсхваляваным, не кантраляваць сваіх дзеянняў, учынкаў.

Не п. сябе ад шчасця.

напо́ўніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак.

1. што кім-чым. Зрабіць поўным, занятым; насыціць, запоўніць чым-н.

Н. мяшок мукой.

Птушыныя галасы напоўнілі лес.

Водар кветак напоўніў пакой.

2. каго-што. перан. Запоўніць, заняць цалкам (пра думкі, пачуцці і пад.).

Н. сэрца жалем.

|| незак. напаўня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. напаўне́нне, -я, н.

нівелі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; зак. і незак., што.

1. Вызначыць (вызначаць) спецыяльнымі прыборамі вышыню пунктаў зямной паверхні над узроўнем мора або адносна якой-н. пэўнай вышыні (спец.).

2. перан. Ураўноўваючы, згладзіць (згладжваць), знішчыць (знішчаць) адрозненні паміж кім-, чым-н.

Н. асаблівасці.

|| наз. нівелі́раванне, -я, н. і нівеліро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.