па I
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6. с
7. с
8. с
9. с
10. с
11. с
12. с
13. с
14. с
15. с
16. с
17. с
па II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па I
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6. с
7. с
8. с
9. с
10. с
11. с
12. с
13. с
14. с
15. с
16. с
17. с
па II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзе,
1.
2.
3.
4.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлеб, ‑а,
1.
2. Зерне, якое мелецца на муку для выпякання хлеба.
3. Зерневыя расліны (жыта, пшаніца і пад.) на корані.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забі́ць
1. уби́ть, умертви́ть; (пулей и т.п. — ещё) срази́ть;
2. (гвоздь и т.п.) заби́ть, вбить, вколоти́ть;
3. (наглухо закрыть чем-л.) заколоти́ть, заде́лать;
4. заби́ть, засори́ть;
5.
6. (начать бить
◊ з. асі́навы кол у магі́лу — вбить оси́новый кол в моги́лу;
з. галаву́ — (чым) заби́ть го́лову (чем);
з. двух зайцо́ў — уби́ть двух за́йцев;
камара́ не заб’е́ — му́хи не оби́дит;
хоць забі́ — хоть убе́й;
забі́ мяне́ бог — убе́й меня́ бог;
няха́й мяне́ пяру́н заб’е́ — разрази́ меня́ гром
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
в,
1. с
в эпо́ху Вели́кой Октя́брьской социалисти́ческой револю́ции у эпо́ху Вялі́кай Кастры́чніцкай сацыялісты́чнай рэвалю́цыі;
делега́ция направля́ется в Москву́ дэлега́цыя накіро́ўваецца ў Маскву́;
по доро́ге в Минск па даро́зе ў Мінск;
поста́вить в усло́вия паста́віць ва ўмо́вы;
вника́ть
ходи́ть в шко́лу хадзі́ць у шко́лу;
е́хать в Минск е́хаць у Мінск;
пое́хать в дере́вню пае́хаць у (на) вёску; б) (для обозначения перехода в другое состояние) у, ў, ва, ува (каго, што); на (каго, што);
вода́ превраща́ется в пар вада́ ператвара́ецца ў (на) па́ру;
разорва́ть в куски́ разарва́ць на кускі́ (кава́лкі); в) (для обозначения времени) у, ў, ва, ува (што); а (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
в сре́ду у сераду́;
ро́вно в пять часо́в ро́ўна ў пяць гадзі́н, ро́ўна а пята́й гадзі́не;
в по́лдень у по́ўдзень, апо́ўдні;
в че́тверть второ́го у чвэ́ртку на другу́ю (друго́й);
в по́лночь апо́ўначы, у по́ўнач;
в то вре́мя у той час, тым ча́сам;
в ле́тнее вре́мя у ле́тні час, ле́тняй паро́й;
в ту ночь у ту́ю ноч, той (тае́) но́чы;
в после́днее вре́мя у апо́шні час, апо́шнім ча́сам; г) (для определения срока, длительности совершения чего-л.) за (што); у, ў, ва, ува (што); на (што);
вы́полнить в оди́н ме́сяц вы́канаць за адзі́н ме́сяц;
сде́лать в оди́н приём зрабі́ць за адзі́н прыём;
мат в два хо́да мат за два хады́;
три́ста ты́сяч рубле́й в ме́сяц тры́ста ты́сяч рублёў на (у) ме́сяц; д) (для обозначения вступления в какую-л. должность, профессию) у, ў, ва, ува (каго); за (каго); а также переводится конструкциями без предлогов;
баллоти́роваться в депута́ты балатава́цца ў дэпута́ты;
поступи́ть в секретари́ паступі́ць за сакратара́ (у сакратары́, сакратаро́м); е) (для обозначения обращения куда-л.) у, ў, ва, ува (што), да (чаго);
обрати́ться в мили́цию звярну́цца ў мілі́цыю (да мілі́цыі); ж) (для указания на сходство с кем-л.) у, ў, ва, ува (каго); а также переводится конструкциями без предлогов;
ма́льчик весь в отца́ хло́пчык уве́сь у ба́цьку (вы́літы ба́цька); з) (для обозначения размера в соединении с единицами меры) у, ў, ва, ува (што); на (што); з (чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;
ток в три ампе́ра ток у (на) тры ампе́ры;
длино́й в два ме́тра даўжынёй два ме́тры, даўжынёй на (у) два ме́тры;
ве́сом в килогра́мм ваго́й з кілагра́м; и) (ради, для, с целью чего-л.) у, ў, ва, ува, на (што), дзе́ля (чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;
не в оби́ду будь ска́зано не ў кры́ўду ка́жучы;
сде́лать в насме́шку зрабі́ць на смех (дзе́ля сме́ху);
сказа́ть в шу́тку сказа́ць жа́ртам;
в по́льзу (кого, чего) на кары́сць (каго, чаго); к) (для обозначения предмета, в который кто-, что-л. облекается, заключается) у, ў, ва;
заверну́ть в бума́гу загарну́ць у папе́ру;
обу́ться в ва́ленки абу́цца ў валёнкі; л) (для обозначения орудия действия) у, ў, ва;
игра́ть в ша́шки гуля́ць у ша́шкі; м) (для обозначения предела возможности распространения или силы действия) на (каго, што);
2. с
в стране́ социали́зма у краі́не сацыялі́зму;
э́то бы́ло в 1905 году́ гэ́та было́ ў 1905 го́дзе;
в двух киломе́трах от села́ за два кіламе́тры ад сяла́;
в пяти́ мину́тах ходьбы́ от го́рода у пяці́ міну́тах хады́ ад го́рада; б) (в сочетании с порядковыми числительными при обозначении часа) а (чым);
в пя́том часу́ а пя́тай гадзі́не; в) (для обозначения пребывания в качестве кого-л.) у, у, ва, ува (кім, чым); за (каго); на (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
быть в чи́не капита́на быць у чы́не капіта́на, быць капіта́нам;
служи́ть в дво́рниках служы́ць дво́рнікам (за дво́рніка); г) (для указания как и из чего что-л. сделано) у, ў, ва (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
дра́ма в стиха́х дра́ма ў ве́ршах, дра́ма ве́ршам;
во́лосы в завитка́х валасы́ ў завітка́х, валасы́ завітка́мі; д) (для указания, из скольких частей состоит какое-л. целое) у, ў, ва (чым); з (чаго); на (што);
коме́дия в трёх а́ктах каме́дыя ў трох а́ктах (з трох а́ктаў, на тры а́кты); е) (для обозначения какого-л. круга предметов, явлений, в отношении которых наблюдается избыток, преимущество, или недостаток) у, ў, ва (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
вы́игрыш в те́мпе вы́йгрыш у тэ́мпе, вы́йгрыш тэ́мпу;
недоста́ток в овоща́х недахо́п гаро́дніны; ж) (для обозначения разницы между какими-л. количествами) на (што);
ра́зница в двух года́х ро́зніца на два га́ды;
оши́бка в пяти́ копе́йках памы́лка на пяць капе́ек; з) (для обозначения порядка перечисления) па (што);
в-тре́тьих па-трэ́цяе;
в-двадца́тых па-двацца́тае; и) (для обозначения состояния, в котором кто-, что-л. находится, сферы психической деятельности, в которой протекает действие) у, ў, ва (чым); переводится также конструкциями без предлогов;
быть в раздраже́нии быць у раздражне́нні;
быть в дру́жбе (с кем) быць у сябро́ўстве (з кім), сябрава́ць (з кім);
быть всё вре́мя в рабо́те быць уве́сь час у рабо́це, уве́сь час працава́ць, рабі́ць;
насле́дство в де́ньга́х спа́дчына ў граша́х;
глаго́л в тре́тьем лице́ дзеясло́ў у трэ́цяй асо́бе;
в са́мых ле́стных выраже́ниях у са́мых прые́мных вы́разах.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вре́мя
1. час,
вре́мя и простра́нство час і прасто́ра;
настоя́щее, проше́дшее, бу́дущее вре́мя
2. (время года) пара́, -ры́
четы́ре вре́мени го́да чаты́ры пары́ го́да;
3.
вре́мя спать пара́ спаць;
◊
вре́мя те́рпит час яшчэ́ ёсць, час (яшчэ́) дазваля́е, ча́су (яшчэ́) хапа́е;
вре́мя не те́рпит, вре́мя не ждёт ча́су ма́ла (няма́), час не чака́е;
корота́ть вре́мя право́дзіць (ба́віць) час;
всему́ своё вре́мя на ўсё свой час;
с тече́нием вре́мени з ця́гам ча́су;
в своё вре́мя у свой час, сваі́м ча́сам;
в ско́ром вре́мени неўзаба́ве, у ху́ткім ча́се;
(в) пе́рвое вре́мя пе́ршыя часы́;
на вре́мя на не́йкі час;
вре́мя от вре́мени, от вре́мени до вре́мени час ад ча́су, (изредка) калі́-нікалі́;
со вре́менем з ча́сам;
до сего́ вре́мени дагэ́туль, да гэ́тага ча́су;
до поры́, до вре́мени да пары́, да ча́су, паку́ль што;
одно́ вре́мя адзі́н час (не́йкі час);
в одно́ прекра́сное вре́мя аднаго́ ра́зу, (однажды) адно́йчы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
попа́сть
1. (куда-л.) тра́піць; папа́сці;
попа́сть на доро́гу тра́піць (папа́сці) на даро́гу;
домо́й мы попа́ли по́здно ве́чером дамо́ў мы тра́пілі (папа́лі) по́зна ўве́чары;
он дово́лен, что попа́л в университе́т ён задаво́лены, што тра́піў ва ўніверсітэ́т;
2. (в кого,
стрело́к попа́л в мише́нь страло́к папа́ў (тра́піў, пацэ́ліў) у мішэ́нь;
пу́ля попа́ла мне в но́гу ку́ля папа́ла (тра́піла) мне ў нагу́;
он попа́л ного́й в грязь ён папа́ў (тра́піў) наго́й у гразь;
в се́ти попа́ло мно́го ры́бы у се́тку папа́ла мно́га ры́бы;
3.
ему́ попа́ло от роди́телей яму́ папа́ла (уляце́ла) ад бацько́ў;
◊
попа́сть в беду́ тра́піць (папа́сці) у бяду́;
попа́сть в неприя́тное положе́ние тра́піць у непрые́мнае стано́вішча;
попа́сть па́льцем в не́бо тра́піць (папа́сці, пацэ́ліць) па́льцам у не́ба;
попа́сть в са́мую то́чку тра́піць (папа́сці, пацэ́ліць) у са́мую кро́пку;
попа́сть впроса́к тра́піць у няёмкае стано́вішча, укляпа́цца, ашука́цца;
попа́сть по́д руку папа́сці (тра́піць) пад руку́;
ему́ попадёт! яму́ пападзе́ (уляці́ць);
как попа́ло як папа́ла;
где попа́ло дзе папа́ла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́лас, -су
○ адда́ць г. — отда́ть го́лос;
пазба́віць ~су — лиши́ть го́лоса;
стра́та галасо́ў — (в результате выборов) потеря́ голосо́в;
◊ пада́ць г. — пода́ть го́лос;
не падава́ць ~су — не подава́ть го́лоса;
г. у г. — го́лос в го́лос;
на ўвесь г. —
у адзі́н г. — в оди́н го́лос;
не сваі́м ~сам (крыча́ць) — не свои́м го́лосом (крича́ть);
крыча́ць не́мым (дурны́м) ~сам — крича́ть благи́м ма́том; реве́ть белу́гой;
павыша́ць г. — (на каго) повыша́ть го́лос (на кого);
падня́ць (узня́ць) г. — подня́ть го́лос;
пада́ць г. — пода́ть го́лос;
пада́ць г. — (за каго, што) пода́ть го́лос (за кого, что);
сарва́ць г. — сорва́ть го́лос;
магі́льны г. — моги́льный го́лос
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дух (род. ду́ху,
◊ вы́матаць духі́ — вы́мотать ду́шу;
чуць д. — чу́ять дух;
ду́ху бая́цца — трепета́ть;
па́даць ду́хам — па́дать ду́хом;
нячы́сты д. — нечи́стый дух;
не хапа́е ду́ху — не хвата́ет ду́ху;
адны́м ду́хам — еди́ным (одни́м) ду́хом;
д. (духі́) заняло́ —
д. вон — дух вон;
набра́цца ду́ху — собра́ться с ду́хом;
пераве́сці д. — перевести́ дух;
святы́м ~хам — святы́м ду́хом;
што (ко́лькі) ёсць ду́ху —
вы́біць д. — вы́шибить дух (ду́шу);
д. займа́е — дух захва́тывает;
каб і ду́ху (чыйго) не было́ — что́бы и ду́ху (чьего) не́ было;
злы д. — злой дух;
у здаро́вым це́ле здаро́вы д. — в здоро́вом те́ле здоро́вый дух;
лёстачкамі д. выма́е —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спаць
◊ ла́ўры (чые) с. не даю́ць — ла́вры (чьи) спать не даю́т;
с. ве́чным сном — спать ве́чным сном;
спіць і сніць — спит и (
с. у ша́пку — воро́н счита́ть;
с. без за́дніх ног — спать без за́дних ног;
с. мёртвым сном — спать мёртвым сном;
с. сном пра́ведніка — спать сном пра́ведника;
с. як пшані́цу прада́ўшы — спать без за́дних ног;
мя́кка сце́ле, ды му́лка с. —
хто спіць, той не грашы́ць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)