Сток ‘спад, сцёк’ (Ласт., Бяльк.; беласт., Сл. ПЗБ), ‘месца, дзе сходзяцца канцы (вобада, абруча і інш.)’ (ТС), сто́кі ‘крыж, сярэдзіна, паясніца’, ‘падстаўка пад вулей’, ‘сутокі’ (Сцяшк. Сл.), сто́чкі ‘сутокі’ (Жд. 3). Укр. стік, сток ‘сутокі’, рус. сток, сто́ки ‘тс’, польск. stok ‘сутокі, скат, сцёк, ручай’. Да цячы, ток (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
самаадчува́нне, ‑я, н.
Агульны фізічны і маральны стан чалавека, які залежыць ад яго здароўя і настрою ў дадзены момант. [Мама] не пайшла больш ні на ток, ні ў поле: у яе было дрэннае самаадчуванне. Шамякін. [Залатарова:] — Каб зрабіць дасканалае даследаванне, бывае мала адных аб’ектыўных паказанняў. Трэба ведаць самаадчуванне хворага. Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Межытока ’мокрая дарога паміж двума азёрамі ці балотамі; дарога, якая злучае два возеры ці балоты’ (ТСБМ), ’рукаў, які злучае два возеры’ (смал., КЭС), рус. арханг. межито́к ’тс’. Бел.-паўн.-рус. ізалекса. Да ток і меж (гл.). Параўн. таксама паўн.-рус. межу́ток ’прамежак’, ’суткі паміж пабудовамі’, ’мяжа’, іркуц. ’прастора паміж двума азёрамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́месці, ‑мету, ‑мецеш, ‑меце; ‑мецем, ‑мецеце; заг. вымеці; зак., каго-што.
Падмесці. Вымесці падлогу. Вымесці ток. // Падмятаючы, выдаліць, выкінуць. Вымесці смецце з хаты. // перан. Разм. Прымусіць выйсці, выбрацца адкуль‑н.; прагнаць, выгнаць. Вымесці гультая з брыгады. □ Прайшоў гэты віхор і праз душу: ён нечакана вымеў з хаты абодвух старэйшых сыноў. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
То́чны ’топкі (пра сала, якое пры смажанні дае многа тлушчу)’ (Мат. Гом., Лекс. Бел. Палесся), ’тлусты (пра сала)’ (брагін., Нар. словатв.; ПСл), то́чная (сала) ’тлустае’ (рэч., лоеў., ЛА, 4), то́чнае ’тс’ (лельч., там жа). Да ток 2, тачыць ’ліць, наліваць’ або да тук, тучны (гл.). Галосная асновы пад уплывам *tokъ < *tekti ’цячы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
памалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Закончыць малацьбу, абмалаціць усё. Мікалай Гаркун бліснуў вачамі і прагугнявіў: — Хлеб у свірне лічаць. Пакуль памалоцяць яго, дык мышы палову ператочаць. Гроднеў.
2. і без дап. Малаціць некаторы час. [Параска:] — Жаночкі, то вы ж не баўцеся. Падаіце кароў, павячэрайце ды падбяжыце на ток, памалоцім яшчэ трошкі... Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пра́га ’жэрдка, якая закрывае праход на адроджаную пашу’ (Сцяшк. Сл.), про́га ’жэрдка, якой закрываюць праход’, ’праход у агароджы’ (смарг., Сл. ПЗБ), сюды ж прагве́нь ’бервяно ці нізенькая сценка, якая аддзяляе ток у гумне’ (віл., Сл. ПЗБ). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 50), з літ. pragà ’адтуліна, пралаз, пралом’. У бел. словах адбыўся семантычны пераход ’праход, пралаз’ — ’тое, чым іх закрываюць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
постоя́нный
1. (всегдашний) пастая́нны, заўсёдны, заўсёдашні;
постоя́нные ве́тры заўсёдныя (заўсёдашнія) вятры́;
2. (неизменный) ста́лы; нязме́нны;
у него́ постоя́нный хара́ктер у яго́ ста́лы хара́ктар;
3. (верный) ве́рны; нязме́нны;
он постоя́нен в дру́жбе ён ве́рны ў сябро́ўстве;
4. (на долгий срок) пастая́нны, ста́лы;
постоя́нное расписа́ние ста́лы раскла́д;
постоя́нный ток пастая́нны ток;
постоя́нная величина́ ста́лая (пастая́нная) велічыня́;
постоя́нный капита́л пастая́нны капіта́л;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жывато́к ’крынічнае месца’ (жыт., Яшкін), ’часовае русла ракі’ (палес., Талстой, Геогр.), жывато́чына ’крынічнае месца’, (слаўг., Яшкін). Укр. палес. жывотьок ’дрыгва’, животочина ’крыніца’ (Лысенка, СПГ). Ц.-слав., ст.-рус. животочьный ’жыватворны, цудадзейны’, ст.-рус. животекущий (аб вадзе). Жывая вада мае знач ’цякучая, крынічная вада’, а таксама казачнае ’цудадзейная вада’. Талстой (Геогр., 186) этымалагізуе жываток ад жывы і ток ’цячэнне’; гэта не выклікае пярэчанняў. Гл. яшчэ жывавод.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
втори́чный
1. (повторный) паўто́рны; другаразо́вы; (второй) другі́;
втори́чное собра́ние паўто́рны (другаразо́вы) сход;
втори́чное сообще́ние другаразо́вае паведамле́нне;
втори́чная электри́ческая обмо́тка другаразо́вая электры́чная абмо́тка;
втори́чный прие́зд паўто́рны (другі́) прые́зд;
2. (производный, зависимый) дру́гасны;
втори́чный ток эл. дру́гасны ток;
втори́чные спирты́ хим. дру́гасныя спірты́;
втори́чные явле́ния мед. дру́гасныя з’я́вы;
втори́чный дохо́д эк. дру́гасны дахо́д;
3. (второстепенный) другара́дны; (побочный) пабо́чны;
втори́чные при́знаки другара́дныя адзна́кі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)