Вурну́ць ’украсці’ (Жд., 2). Няясна, магчыма, «імітацыйны» дзеяслоў для перадачы хуткага руху, суадносны з выклічнікам вур; гл. вуркаць (параўн. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 84).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́хаць ’крычаць «вух!»’ (КСП); параўн. укр. ухати ’крычаць ух!’, рус. ухать ’тс’. Дзеяслоў, вытворны ад выкл. вух, адносна словаўтварэння гл. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 60.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́раб, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. вырабіць.
2. Якасны бок апрацоўкі чаго-н.
Медная ручка адмысловага вырабу.
3. Спосаб, від вытворчасці прадукцыі.
Ручны в. скур.
Рэчы хатняга вырабу.
4. пераважна мн. Вырабленыя рэчы, прадукт працы.
Металічныя вырабы.
◊
Аўчынка вырабу не варта (прымаўка) — справа, не вартая турбот.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
са́ла¹, -а, н.
1. Тлушчавае адкладанне ў целе жывёльнага арганізма.
2. Прадукт з тлушчавага рэчыва, які ўжыв. для харчавання.
Кавалак белага сала.
3. Растоплены тлушч.
◊
Заліць сала за скуру каму (разм.) — нашкодзіць, нарабіць непрыемнасцей каму-н.
|| памянш.-ласк. са́льца, -а, н.
|| прым. са́льны, -ая, -ае.
Сальная свечка (з сала).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
айра́н, ‑у, м.
Прадукт і напітак з малака, распаўсюджаны ў Сібіры, Сярэдняй Азіі, Крыме і на Каўказе. Мы бурым другі тыдзень рыпучую зямлю. Працуем да зялёных квадратаў у вачах і п’ём айран. Лукша.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сырэ́ц, ‑рцу, м.
1. Не да канца выраблены або не ачышчаны прадукт. Спірт-сырэц. Шоўк-сырэц.
2. Тое, што і сыравіна. [Кравец:] — Ён [сын] інжынер там, дзе жалеза з сырцу выплаўляюць. Горы там, піша, страх. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гной, гно́ю, М гнаі, м.
1. Перапрэлая сумесь памёту і подсцілу свойскай жывёлы, якая ўжыв. для ўгнаення глебы.
Конскі г.
Вывесці г. з хлява.
2. Вадкасць жоўтага або шэрага колеру з непрыемным пахам як прадукт гніення, запалення тканак жывога арганізма.
|| прым. гнаявы́, -а́я, -о́е і гно́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
млі́ва, ‑а, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. малоць (у 1 знач.).
2. Змолатае збожжа, прадукт памолу. Прылёгшы на мліве Гарачым, дадому Вяртаемся ў поўнач Дарогай знаёмай. Танк. З расчыненых дзвярэй ветрака патыхае свежым млівам. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Му́каць 1 (дзіц.) ’рыкаць’, ’мычаць’ (Янк. 2, Інстр. III, Шат., ТС). Гукапераймальнае. Ад му‑у! (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 79).
Му́каць 2 ’часаць лён на грэбень’ (ТС). Да мы́каць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пінькаць, пінькнуць — перадае гук сініцы (КТС), рус. ттькать ’выдаваць слабыя гукі’, польск. pińkać ’шчабятаць, спяваць’, чэш. pinkati, мар. pnikai ’пішчаць’. Гукапераймальнае > ’тварэнне з суф. ‑ка‑ (Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 80; Махэк₂, 450).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)