сакалі́ны в разн. знач. соколи́ный;
~нае палява́нне — соколи́ная охо́та;
с. палёт — соколи́ный полёт;
с. по́зірк — соколи́ный взгляд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
знява́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Які зневажае, змяшчае ў сабе знявагу. — Спалохаўся!.. — Косця кінуў на сябра зняважлівы позірк. Курто. Самая адборная і зняважлівая лаянка разлягалася па наваколлі. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умо́льны, ‑ая, ‑ае.
Які выражае вельмі моцную просьбу. Умольны позірк. Умольныя вочы. □ Бярозка махаў рукой, і ў гэтым жэсце была ўмольная нямая просьба аб дапамозе. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задзі́рлівы
1. драчли́вый, де́рзкий;
з. хло́пец — драчли́вый (де́рзкий) па́рень;
2. вызыва́ющий, зади́ристый; зано́зистый;
з. по́зірк — вызыва́ющий (зади́ристый) взгляд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калю́чы, -ая, -ае.
1. Які мае калючкі, з калючкамі.
К. дрот.
Калючая ружа.
2. Які колецца, робіць уколы.
Калючая барада.
К. ржэўнік.
3. перан. Са злой насмешкай, нядобры.
Калючае слова.
К. позірк.
4. перан. Які непрыхільна, недаверліва ставіцца да ўсяго; нелюдзімы, злосны (пра чалавека).
|| наз. калю́часць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агні́сты, -ая, -ае.
1. гл. агонь.
2. Які свеціцца як агонь, падобны да яго колерам, адлівае фарбамі агню.
Агністае лісце на дрэве.
3. Гарачы, пякучы як агонь.
Агністая спёка.
4. перан. Палымяны, бліскучы (пра вочы, позірк).
Агністыя вочы.
5. перан. Палымяны, натхняльны, гарачы.
Агністая прамова.
|| наз. агні́стасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неўтаймава́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога цяжка, немагчыма ўтаймаваць, стрымаць, сцішыць. Светлае, ласкавае неба, неўтаймаваны.. акіян прыцягвалі да сябе позірк. Гамолка. Пасля вячэры неўтаймаваная моладзь сабралася на клубнай пляцоўцы зноў. Васілевіч. // Уласцівы такому чалавеку. Неўтаймаваная натура. // Надзвычайны ў сваім праяўленні, вельмі моцны. — Што, я ў цябе пытаюся? — .. [бацька] зноў кінуў на Міхася позірк, у якім было поўна неўтаймаванай лютасці. Дамашэвіч. Усе жылі адным неўтаймаваным жаданнем — наперад, наперад! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
о́гненный
1. агнявы́;
о́гненные языки́ (о пла́мени) агнявы́я языкі́;
2. перен. (пламенный) агні́сты;
о́гненный взор агні́сты по́зірк.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наста́віцца, ‑стаўлюся, ‑ставішся, ‑ставіцца; зак.
Разм. Накіраваць пільны і доўгі позірк на каго‑н. — Не Кастусь, а ты будзеш араць! Зразумеў? — наставіўся вачыма на пана Габрыэля Чаравака. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лы́скаць ’смяяцца’ (раг., Мат. Гом.), ’біць’, ’піць’, ’трэскаць’, ’кідаць позірк’ (Юрч., ТС). Уваходзіць у групу лексем з коранем *luzg‑/lyzg‑/lusk‑/lysk‑ (гл. Куркіна, Этимология–72, 68–73). Да луза́ць (гл.). Слаўскі (5, 421–422) адносіць польск. łyskać ’блішчаць, зіхацець’, славац. liskac śe, укр. лискати, серб.-харв. ли̏скати ’тс’, славен. lískati ’паліраваць’, lískati se ’блішчаць’ да прасл. lyskati, якое з’яўляецца ітэратывам да lъskati, lъsknǫti, lъščati. Гл. лы́зіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)