Verbum

Ева́нгелле, -я, н. (з вялікай літары).

1. Частка Бібліі, агульная назва першых чатырох кніг Новага Запавету пра зямное жыццё і вучэнне Ісуса Хрыста (з’яўляецца асновай хрысціянскага веравучэння).

Кананічнае Е.

2. мн. -і, -яў. Кожная з чатырох кніг Новага Запавету, напісаных, паводле царкоўнай традыцыі, вучнямі Ісуса Хрыста і іх паслядоўнікамі.

Е. ад Марка.

Старонка Евангелля ад Матфея.

|| прым. ева́нгельскі, -ая, -ае.

Е. тэкст.

запра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак., што.

1. Уставіць, усунуць у што-н.

З. штаны ў боты.

2. Падрыхтаваць да работы, ужывання, карыстання (пра механізмы, прыборы).

З. бак бензінам.

З. газавую лямпу.

3. Пакласці ў што-н. прыправу.

З. грыбы смятанай.

|| незак. запраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. запра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. запра́вачны, -ая, -ае (паводле 2 знач.).

Заправачная станцыя.

знаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца; незак.

1. з кім. Уступіць у знаёмства з кім-н.

З. з новымі вучнямі.

2. з чым. Атрымліваць, збіраць звесткі пра што-н.

З. з горадам.

|| зак. азнаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца (да 2 знач.) і пазнаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца; наз. азнаямле́нне, -я, н. (паводле 2 знач.) і знаёмства, -а, н.

З першага знаёмства (з першай сустрэчы).

вы́дзеліцца, -люся, -лішся, -ліцца; зак.

1. Выйшаўшы з саставу чаго-н., адасобіцца, стаць самастойным.

Старэйшы сын выдзеліўся з сям’і.

2. Вылучыцца якім-н. чынам сярод іншых.

В. смеласцю.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці з арганізма.

Выдзелілася макрота.

|| незак. выдзяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. выдзяле́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.)

|| прым. выдзяля́льны, -ая, -ае (паводле 3 знач.).

В. працэс.

по́гляд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Накіраванасць зроку на каго-, што-н.

Кінуць п. на каго-, што-н. (хутка паглядзець). З першага погляду або на першы п. (паводле першага ўражання). Абвесці поглядам (ацэньваючы, агледзець).

2. Выраз вачэй.

Ласкавы п.

Збянтэжаны п.

3. перан. Думка, меркаванне, пункт гледжання.

Навуковыя погляды.

Падзяляць чые-н. погляды.

На мой п. (на маю думку).

шэпт, -у, М -пце, м.

1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.

Гаварыць шэптам.

2. перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад.

Ш. хваль.

3. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэце.

Пра гэта ўжо пусцілі ш.

Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).

4. мн. -ы, -аў. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне (разм.).

Лячыць шэптамі.

асушы́ць, асушу́, асу́шыш, асу́шыць; асу́шаны; зак., што.

1. Зрабіць сухім.

А. балота.

2. Выпіць тое, што змяшчаецца, знаходзіцца ў чым-н. (разм.).

А. бакал.

◊

Асушыць вочы — перастаць плакаць (высок.).

Асушыць слёзы каму-н. — суцешыць (высок.).

|| незак. асу́шваць, -аю, -аеш, -ае і асуша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. асушэ́нне, -я, н. і асу́шка, -і, ДМ -шцы, ж. (да 1 знач.; спец.); прым. асуша́льны, -ая, -ае (паводле 1 знач.; спец.).

Асушальныя работы.

ацані́ць, ацаню́, ацэ́ніш, ацэ́ніць; ацэ́нены; зак.

1. каго-што. Вызначыць цану каго-, чаго-н.

А. каня.

А. хату.

2. што. Устанавіць узровень, ступень падрыхтаванасці.

А. веды школьнікаў.

3. перан., каго-што. Выказаць думку, меркаванне аб значэнні або каштоўнасці каго-, чаго-н.

Правільна а. учынак палявода.

|| незак. ацэ́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ацэ́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.; прым. ацэ́начны, -ая, -ае (паводле 1 знач.).

Ацэначная камісія.

перагну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; -ну́ты; зак.

1. што. Сагнуць у дзве столкі, пад вуглом.

П. ліст паперы папалам.

2. перан., што і без дап. Дапусціць перагіб (у 2 знач.) у чым-н. (разм.).

Тут вы трошкі перагнулі.

◊

Перагнуць палку (разм., неадабр.) — упасці ў крайнасць, перастарацца ў чым-н.

|| незак. перагіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і перагіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. перагіба́нне, -я, н. (паводле дзеясл. перагібаць).

праектава́ць¹, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак., што.

1. Распрацоўваць праект (у 1 знач.).

П. завод.

П. дарогу.

2. таксама з інф. Мець намер, намячаць.

П. пабудаваць новы млын.

|| зак. спраектава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 1 знач.) і запраектава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 2 знач.).

|| наз. праектава́нне, -я, н. і (да 1 знач.) праекціро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. праекціро́вачны, -ая, -ае (паводле 1 знач.).