благі́, -а́я, -о́е.
1. Які не мае станоўчых якасцей, не адпавядае патрабаванням.
Благія землі.
Б. чалавек.
2. Дрэнны ў маральных адносінах.
Б. ўчынак.
3. Худы, хваравіты на выгляд.
Б. з твару.
4. Непрыемны для іншых (пра манеры, характар і пад.).
Благія прывычкі.
◊
Благія вочы — у народным павер’і: вока, позірк якога прыносіць няшчасце.
|| наз. благата́, -ы́, ДМ -гаце́, ж. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.
1. каго і без дап. Прымаць споведзь у каго-н.
С. грэшніка.
2. перан., каго. Ушчуваць за што-н.
С. вучня за дрэнны ўчынак.
3. Прытрымлівацца якога-н. вучэння, пераканання і пад.
Паэт кіраваўся прынцыпамі, якія спавядаў Максім Багдановіч.
|| зак. паспавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і вы́спаведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.
|| наз. спавяда́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
астудзі́ць сов.
1. (сделать холоднее) охлади́ть, остуди́ть;
а. ваду́ — охлади́ть (остуди́ть) во́ду;
2. перен., разг. (уменьшить силу чувства и т.п.) охлади́ть;
дрэ́нны рэпертуа́р ~дзі́ў пу́бліку — плохо́й репертуа́р охлади́л пу́блику
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Некуца́вый ’неядомы (грыб)’ (Мат. Маг.), нікуцавый ’ніякі, дрэнны’ (слаўг., Яшкін, вусн. паведамл.). Відаць, ад куцаць ’доўга перажоўваць што-небудзь’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нэ́ндзны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дрэнны, мізэрны. Нэндзны ўраджай. □ Бліжэй да вёскі на шараватых агародах раскінуўся нэндзны бульбоўнік. Бядуля.
2. Поўны нэндзы (у 3 знач.); нудны. Бадай што першы раз за ўвесь гэты нэндзны вечар шчыра ўсміхнуўся Барукоў. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Труі́зна ‘труцізна’ (Нас., Некр. і Байк., Ян.), ‘вельмі дрэнны чалавек’ (брагін., З нар. сл.). Вытворнае ад труіць (гл.) па ўзоры труцізна, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
раўнаду́шша, ‑а, н.
Абыякавыя, безудзельныя адносіны да каго‑, чаго‑н.; абыякавасць. «Трэба жыць, — падумаў [Лагацкі], трэба смялей і весялей жыць: пазбыцца раўнадушша, чэрствасці, замкнутасці ў сабе...» М. Стральцоў. Даглядчык з .. [Нічыпара] выйшаў дрэнны, і не так па гультайству, як па абыякавасці, раўнадушшы. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ге́ній, -я і -ю, мн. -і, -яў, м.
1. -ю. Самая высокая ступень творчай адоранасці, таленавітасці.
Музычны г.
Чайкоўскага.
2. -я. Чалавек, надзелены такой адоранасцю.
Творчасць геніяў.
3. -я. У старажытнарымскай міфалогіі: дух — заступнік чалавека, які кіруе яго жыццём і прадвызначае характар.
◊
Добры геній — той, хто памагае каму-н., аказвае на каго-н. дабратворны ўплыў.
Злы геній — той, хто аказвае на каго-н. дрэнны ўплыў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Нага́на ’ганьба, знеслаўленне’ (Нас.). Аддзеяслоўны назоўнік; параўн. дзеяслоў зак. трыв. ад ганіць (гл.): наганіць (Нас.), што, як здаецца, не дае падстаў лічыць яго запазычаннем з польск. nagana ’ўшчуванне, прачуханка’, а таксама ’загана, недахоп’, якое адносяць да *ganiti ’гнаць’ (Варш. сл.) або да gana, ganić; апошняе Брукнер лічыць выключна чэшска-польскім словам, запазычаным усходнімі славянамі (Брукнер, 134). Сюды ж, відаць, і нагины ’дрэнны’ (Жд. 1), параўн. польск. naganny ’дрэнны, ганебны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агі́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае агіду (у 1 знач.). Агідны пах. Агідная лаянка. □ Нечым страшным і пачварным аддало ў першы момант ад.. [нямецкай вінтоўкі], усё роўна як ад агіднай змяі. Кулакоўскі.
2. Вельмі дрэнны, брыдкі, гадкі. Бюракратызм.. — адзін з самых агідных перажыткаў мінуўшчыны. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)