дзетдо́м, -а, мн. -дамы́, -дамо́ў, м. (разм.).

Дзіцячы дом, выхаваўчая ўстанова для дзяцей, якія засталіся без бацькоўскай апекі.

|| прым. дзетдо́маўскі, -ая, -ае.

Дзетдомаўскае дзіця.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

суш, -ы, ж.

1. Сухое, без дажджоў надвор’е; засуха.

Увесь май стаяла с.

2. Што-н. сухое, пазбаўленае вільгаці (напр., сухая зямля, сухое галлё).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пустапа́сам, прысл.

Разм.

1. Без пастуха. Каровы ходзяць пустапасам.

2. Без дагляду, без нагляду; сам (сама) па сабе (пра дзяцей). — У вайну загінулі абое [бацькі], дык пры цётцы і гадуецца. А ў той сваіх пяцёра... Вось і паспрабуй за ўсімі прыгледзець. Ну і жыве, небарака, пустапасам. Ляўданскі. // Без сям’і, халасцяком. — Ды не цягаліся б вы гэтак доўга пустапасам, — гудзеў за сцяною дзед. — Знайшоў адзін з другім добрую дзеўку і жаніся, чаго ж... Брыль.

3. Без справы, без занятку. Пустапасам труцень жыў, Неяк з пчоламі здружыў... Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

проте́чь сов.

1. працячы́, мног. папрацяка́ць;

2. перен. (пройти) прайсці́; (миновать) праміну́ць, міну́ць;

день протёк дзень прайшо́ў (праміну́ў, міну́ў);

3. перен. (о болезни) прайсці́;

боле́знь протекла́ без осложне́ний хваро́ба прайшла́ без ускладне́нняў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

риск м. ры́зыка, -кі ж.;

подверга́ть себя ри́ску рызыкава́ць;

без ри́ска без ры́зыкі, не рызыку́ючы;

с ри́ском для жи́зни рызыку́ючы жыццём;

на свой (страх и) риск на сваю́ ры́зыку, на свой адка́з.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перазаяўля́ць

‘паўторна заяўляць што-небудзь і без прамога дапаўнення (пра каго-небудзь, што-небудзь, аб кім-небудзь, чым-небудзь); паўторна падаваць заяўку на ўдзел каго-небудзь у чым-небудзь (перазаяўляць спартсменаў да пачатку матча)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. перазаяўля́ю перазаяўля́ем
2-я ас. перазаяўля́еш перазаяўля́еце
3-я ас. перазаяўля́е перазаяўля́юць
Прошлы час
м. перазаяўля́ў перазаяўля́лі
ж. перазаяўля́ла
н. перазаяўля́ла
Загадны лад
2-я ас. перазаяўля́й перазаяўля́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час перазаяўля́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шу́тка ж., в разн. знач. жарт, род. жа́рту м.;

◊

без шу́ток без жа́ртаў;

в шу́тку жа́ртам;

глу́пая шу́тка дурны́я жа́рты;

кро́ме шу́ток без жа́ртаў;

не на шу́тку не на жарт;

не шу́тка не жа́рты;

шу́тки шу́тками жа́рты жа́ртамі;

оберну́ть в шу́тку пераве́сці на жарт;

отде́латься шу́тками абысці́ся жа́ртамі;

шу́тки в сто́рону без жа́ртаў, жа́рты на бок, го́дзе жартава́ць;

шу́тка ли жа́ртачкі, не жа́ртачкі, гэ́та не жа́ртачкі;

шу́тка сказа́ть гэ́та не жа́рты, лёгка сказа́ць;

шу́тки пло́хи жа́рты каро́ткія;

шу́тки прочь жа́рты на бок, без жа́ртаў, го́дзе жартава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наце́шыцца сов.

1. (кім, чым, з каго, чаго і без дап.) нате́шиться (кем, чем и без доп.); нара́доваться (на кого, что, кому, чему и без доп.);

дзіця́ ~шылася ца́цкай — ребёнок нате́шился игру́шкой;

ма́ці не н. з сы́на — мать не нара́дуется на сы́на;

2. (удовлетвориться взаимной любовью) намилова́ться;

3. наслади́ться;

н. жыццём — наслади́ться жи́знью

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

безбацько́ўства, ‑а, н.

Жыццё без бацькі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ініцыяты́ва ж., в разн. знач. инициати́ва;

па ўла́снай ~ве — по со́бственной инициати́ве;

праці́ўнік захапі́ў ~ву ў свае́ ру́кі — проти́вник захвати́л инициати́ву в свои́ ру́ки;

чалаве́к без ~вы — челове́к без инициати́вы;

○ заканада́ўчая і. — законода́тельная инициати́ва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)