Verbum

Густы́ ’густы’ (БРС, Шат.). Рус. густо́й, укр. густи́й, польск. gęsty, чэш. hustý і г. д. Прасл. *gǫstъ. Параўн. літ. gánstus ’багаты’ (Фасмер, 1, 478, указвае, што гэта выключае шмат іншых версій; агляд у Фасмера, там жа; Трубачова, Эт. сл., 7, 87).

Жэ́рґаць, жа́рґаць, жы́рґаць ’пераступаць, пералазіць, скакаць, крочыць’ (Сл. паўн.-зах., мядз., Нар. словатв.). Зважаючы на выбухное ґ і распаўсюджанне, з літ. žer̃gti, žir̃gti ’расставіць ногі; сесці на каня’, аб якіх гл. Фрэнкель, 1301, 1303, 1291. Гл. Сл. паўн.-зах., 2, 173.

◎ Канада́ ’жанчына, якая ўмее прасіць’, канадзіць ’выпрошваць’ (КЭС. лаг.), ігп. ’вельмі хацець’ (Сл. паўн.-зах.); смал. канайть ’прасіць’, арханг. ку́нда ’той, хто неадчэпна прыстае’. Няясна. Магчыма, звязапа з літ. gandas ’чуткі, гавэнда’. Параўн. семантычна блізкае ўкр. бойк. конападити ’канькаць’, ’назаляць’.

Клеба́нія ’памяшканне, дзе жыве настаяцель касцёла, царквы’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. klebonijà < польск. plebania (там жа, 2, 473). Параўн. яшчэ ўкр. клебанія, якое ад польск. klebania < plebania. Для беларускай і ўкраінскай лексем трэба прыняць польскі ўплыў (ЕСУМ, 2, 456).

Клык ₁ ’ікол’ (Сцяшк., Сержп. Пр.). Укр. клик, рус. клык, польск. kłyk, чэш. klyk, н.-луж. kłyk ’тс’. Прасл. klykъ да kъlti ∼ літ. kùlti ’малаціць, біць’, лат. kułt ’тс’ (Слаўскі, 2, 278–279).

Клык ₂ ’глыток’ (З нар. сл.). Гл. клыкаць.

Ку́даса ’мяцеліца, непагадзь’ (Касп., Жыв. сл., Янк. Мат., Мал., Сцяц. Нар., Чач., Сцяшк., Яруш.). Карскі (Беларусы, 137) разглядаў гэта слова як запазычанне з літ. kū̃das ’слабы’. Семантычна зусім незразумела. Надзейнасць гэтага супастаўлення цалкам залежыць ад дакладнага вызначэння непасрэднай балтыйскай крыніцы.

◎ Курме́ль ₁ ’пячкур’ (Сл. паўн.-зах., Касп., З нар. сл., Нар. сл., Жук.). Рус. курмел ’тс’. Балтызм. Літ. kurmelis ’тс’. Дэмінатыўная форма да kurmis ’крот’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 55).

◎ Курме́ль ₂ ’чалавек малога росту’ (Касп.). Да курдзель (гл.) пад уплывам курмельі (гл.).

Лы́біла ’даўгавязая няўклюдная жанчына’, ’лытка’, ’прыстасаванне для лоўлі ракаў’ (Бяльк.). Да прасл. libь > любі́вы (гл.), параўн. таксама каш. lëbi ’празмерна высокі’, ст.-польск. luby ’шчуплы’, ст.-чэш. libí ’нятлусты’, літ. líebas ’хваравіты, тонкі, худы, з тонкімі нагамі’. Гл. яшчэ лі́біла, лы́нды.

Лягу́шкацца ’гушкацца’ (зэльв., Сцяшк. Сл.). У выніку кантамінацыі лексем ⁺ляга́цца ’калыхацца, гайдацца’ (параўн. арханг., наўг., валаг. лягаться ’тс’) і гу́шкацца ’гойдацца’. Лексема ляга́цца ’хістацца’ з’яўляецца роднаснай з чэш. líhati ’рухаць, шавяліць’, літ. lingúoti ’калыхаць’ і г. д. Гл. ля́га ₁.

Ма́каўе ₁ ’макаўкі, верхавіны дрэў’ (Бяльк.), ’ссечаныя вершаліны дрэў’ (Нас.) — Балтызм. Параўн. літ. makaũtė ’макушка’, ’мазгаўня’.

Ма́каўе ₂, макавей ’свята братоў Макавеяў у дзень 14 жніўня’ (Др.-Падб., Растарг., Сл. ПЗБ), ма́каўе ’тс’ (Гарэц., Нас.). Ад назвы іудзейскага жрэчаскага роду Макаве́й.