Verbum

жа́ба, -ы, мн. -ы, жаб, ж.

1. Бясхвостая земнаводная жывёла з доўгімі заднімі канечнасцямі, бугрыстай, часта бародаўчатай слізкай скурай бурага, шэрага або зялёнага колеру, якая водзіцца ў вільготных мясцінах.

Травяная ж.

Ж. азёрная.

2. Тое, што і рапуха.

|| памянш. жа́бка, -і, ДМ -бцы, мн. -і, -бак, ж.

|| прым. жа́бін, -а.

Жабіна ікра.

○

Грудная жаба — бытавая назва стэнакардыі.

◊

Пнецца як жаба на купіну (разм., пагард.) — лезці куды-н. напралом з мэтай дамагчыся свайго.

завалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.

1. Упасці за што-н.

Капялюш заваліўся за шафу.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абваліцца, абрушыцца.

Калодзеж заваліўся.

3. Упасці, не ўстаяўшы на нагах.

Паслізнуцца і з.

4. Улегчыся, залегчы (разм.).

З. спаць.

5. Бесцырымонна зайсці, заявіцца куды-н.; уваліцца (разм.).

У хату заваліліся няпрошаныя госці.

6. чым. Атрымаць або мець з лішкам (разм.).

З. ўраджаем бульбы.

Садавіны там — хоць заваліся.

|| незак. зава́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

зачыні́ць, -ыню́, -ы́ніш, -ы́ніць; -ы́нены; зак.

1. што. Пакрыць векам.

З. скрыню.

2. што. Злучыць створкі для спынення доступу, пранікнення ў сярэдзіну каго-, чаго-н.

З. дзверы.

З. хату.

3. каго-што. Змясціўшы куды-н., заперці на замок.

З. дзяцей у хаце.

◊

Свет зачыніць каму (разм.) — перашкодзіць нармальнаму, спакойнаму жыццю.

Як зачыніць — поўна.

|| незак. зачыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| звар. зачыні́цца, -ыню́ся, -ы́нішся, -ы́ніцца (да 2 і 3 знач.); незак. зачыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

вы́везці, -зу, -зеш, -зе; -вез, -зла; -зі; зак., каго-што.

1. Везучы, аддаліць, адправіць куды-н., за межы чаго-н.

В. бярвенне з лесу.

В. дзяцей за горад.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выручыць, дапамагчы выбрацца з цяжкага становішча (разм.).

Вывез шчаслівы выпадак.

|| незак. выво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць.

|| наз. вы́ваз, -у, м. (да 1 знач.) і вы́вазка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 знач.).

|| прым. вывазны́, -а́я, -о́е (паводле 1 знач.).

апусці́цца, -ушчу́ся, -у́сцішся, -у́сціцца; зак.

1. Перамясціцца ў больш нізкае становішча; знізіцца.

Бусел апусціўся на луг.

2. на што і без дап. Наблізіўшыся да паверхні зямлі, ахінуць, ахутаць што-н.

Вячэрні змрок апусціўся на горад.

3. без дап. Спусціўшыся, перагарадзіць доступ куды-н.

Заслона апусцілася.

Шлагбаум апусціўся.

4. перан. Перастаць клапаціцца пра свой знешні выгляд, дрэнна паводзіць сябе ў маральных адносінах.

Апусціўся чалавек.

|| незак. апуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. апушчэ́нне, -я, н.

паса́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. У 10—18 стст. гандлёва-рамесніцкая частка горада, звычайна па-за гарадской сцяной, у Кіеўскай Русі, Вялікім Княстве Літоўскім, Расійскай дзяржаве.

У горадзе Полацку было шэсць пасадаў.

2. Прыгарад, прадмесце (уст.).

3. У вясельным абрадзе: месца (звычайна дзяжа, пакрытая кажухом), куды садзяць нявесту, часам і жаніха.

|| прым. паса́дскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Пасадскія людзі (рамеснікі і гандляры ў гарадах Старажытнай Русі).

насе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; насе́ў, -се́ла; нася́дзь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сесці куды-н., на што-н. у вялікай колькасці.

У вагон насела многа людзей.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асядаючы на чым-н., пакрыць сабою.

Насеў пыл.

3. на каго (што). Напаўшы, наваліцца з сілай.

Удвух населі на аднаго.

4. перан., на каго (што). Звярнуцца з настойлівымі просьбамі, патрабаваннямі (разм.).

|| незак. насяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

паз’язджа́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. З’ехаць, спусціцца адкуль-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Лыжнікі паз’язджалі з гары.

2. Едучы, павярнуць куды-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Машыны паз’язджалі ўбок.

3. Выехаць адкуль-н. — пра ўсіх, многіх.

Моладзь паз’язджала з вёскі ў горад.

4. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.), перан. Ссунуцца, збіцца — пра ўсё, многае.

Панчохі паз’язджалі з ног.