Малён 1 ’дыня’ (Шпіл.), малёнік ’гарбузовая каша’ (паўн.-усх., КЭС). З польск. (ці са ст.-польск.) malon, malun, суч. melon ’дыня’, ’кавун’, якія з лац. mēlo (indicus) < ст.-грэч. μῆλον ’яблык’ (Брукнер, 328).
Малён 2 ’хмель, Humulus lupulus L.’ (Сцяшк. Сл.). Да малён 1 (гл.). Названа паводле падабенства сцёблаў раслін, якія рассцілаюцца па зямлі і ўюцца вертыкальна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збіць¹, саб’ю́, саб’е́ш, саб’е́; саб’ём, саб’яце́, саб’ю́ць; збіў, збіла; збі; збіты; зак.
1. каго-што. Прымусіць адваліцца, упасці, ударам зрушыць з месца.
З. з ног.
З. яблык з дрэва.
З. варожы самалёт.
2. што. Стаптаць, скрывіць.
З. абцасы.
3. каго (што). Моцна пабіць, знявечыць пабоямі.
З. да паўсмерці.
4. што. Знізіць, збавіць.
З. цану.
З. тэмпературу лякарствамі.
З. гонар.
5. перан., каго (што). Адхіліць ад правільнага шляху; заблытаць.
З. з дарогі.
З. з панталыку (выклікаць замяшанне, заблытаць). З. цяжкім пытаннем.
|| незак. збіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
про́бовать несов.
1. спрабава́ць, прабава́ць, про́баваць;
про́бовать свои́ си́лы спрабава́ць (прабава́ць, про́баваць) свае́ сі́лы;
про́бовать пройти́ прабава́ць (про́баваць) прайсці́;
2. (отведывать) каштава́ць;
про́бовать я́блоко каштава́ць я́блык;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раздо́р м. сва́рка, -кі ж., зва́дка, -кі ж., разла́д, -ду м.; (нелады) нелады́, -до́ў ед. нет;
семе́йные раздо́ры сяме́йны разла́д (сяме́йныя нелады́);
◊
я́блоко раздо́ра я́блык разла́ду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адкаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
1. Коцячыся, перамясціцца ў які‑н. бок на пэўную адлегласць. Кола далёка адкацілася ад двара і, трапіўшы ў разору, бездапаможна ляжала на баку. Колас. Яблык ад яблыні далёка не адкоціцца. Прыказка.
2. перан. Адступіць, адысці пад напорам праціўніка. Змятай хваляй адкаціўся вораг, Па-над полем кружаць крумкачы. Панчанка. // Аддаліцца. Хваля адкацілася ад берага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Земя́кі ’бульба’ (Сцяшк.). З польск. дыял. ziemiaki, літ. ziemniaki ’тс’, утворанага на базе калькі назвы бульбы ў некаторых еўрап. мовах са значэннем ’земляны яблык’ франц. pomme de terre з 1655 г. для абазначэння земляной грушы, тапінамбура, Helianthus tuberosus, а з другой палавіны XVIII ст. — бульбы, ням. дыял. Erdapfel, гал. aardappel) з прыметнікавай асновы ziem(‑ьn)‑ (ад ziem‑ia, гл. зямля) з суфіксам ‑iak.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іллі́нка ’грушавае дрэва, плады якога паспяваюць к Ільіну дню, 20 ліпеня’ (Нас.); параўн. рус. бранск. ильи́нка ’гатунак груш, паспяваючых к Ільіну дню’, серб.-харв. ѝлӣњача ’грушы і яблыкі, якія паспяваюць к Ільіну дню’, балг. или́нкы ’тс’. Утворана сцяжэннем словазлучэння Іллін дзень з суф. ‑к‑a, які шырока выкарыстоўваецца ў назвах гатункаў яблык і груш (антонаўка, віноўка, цукроўка і г. д.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́чны
I глазно́й;
~ныя хваро́бы — глазны́е боле́зни;
○ в. я́блык — анат. глазно́е я́блоко;
~ныя зу́бы — анат. глазны́е зу́бы
II: ~ная ста́ўка о́чная ста́вка;
~нае навуча́нне — о́чное обуче́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абчы́сціць сов.
1. в разн. знач. обчи́стить, очи́стить;
а. паліто́ ад сне́гу — очи́стить (обчи́стить) пальто́ от сне́га;
а. я́блык — очи́стить (обчи́стить) я́блоко;
2. разг. (обокрасть) обчи́стить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
куса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што.
1. Хапаць, раніць зубамі, джалам, прыносячы боль.
Сабака кусае.
2. Захопліваць зубамі, аддзяляць, адкусваць ад чаго-н.
К. хлеб.
К. яблык.
3. перан. Крыўдзіць, дапякаць чым-н.
4. Адразаць кавалачкамі.
К. дрот.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Моцна пячы, раздражняць скуру (пра крапіву і некаторыя калючыя расліны).
◊
Кусаць (сабе) локці — шкадаваць аб чым-н. упушчаным, непапраўным.
|| аднакр. кусану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і кусну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. куса́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)