ра́на², ране́й, прысл.

1. Раніцай, уранні.

З вечара да рана (наз.).

2. Раннім часам; пра ранні час.

Прыехаць вельмі р.

3. Да ўстаноўленага або патрэбнага часу.

Р. вярнуцца дадому.

Р. легчы спаць.

◊

Рана ці позна, рана-позна — калі-н. (пра тое, што абавязкова павінна здарыцца).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эўры́стыка, -і, ДМ -тыцы, ж. (спец.).

1. Сукупнасць даследчых метадаў, якія выкарыстоўваюцца для адкрыцця раней невядомага.

2. Метад навучання пры дапамозе навадных пытанняў, дыялогаў, які стымулюе ў вучняў развіццё актыўнага пошуку рашэнняў, а таксама тэорыя такой методыкі.

|| прым. эўрысты́чны, -ая, -ае.

Эўрыстычныя метады навучання.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вышэй...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «раней», напрыклад: вышэйапісаны, вышэйсказаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

равенду́к і равенту́х, ‑а, м.

Грубая льняная тканіна, парусіна, якая ўжывалася раней пераважна для парусоў.

[Ад гал. ruwendock.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

быва́ло вводн. сл. быва́ла;

ра́ньше, быва́ло, я ча́сто ходи́л на охо́ту ране́й, быва́ла, я ча́ста хадзі́ў на палява́нне;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Спрэ́жда ‘спярша’ (Рам. 6), ‘раней’ (Бузук, Спроба, 58). Бузук (там жа) сумняваецца ў паходжанні слова, якое прыпамінае рус.-ц.-слав. прѣжде < ст.-слав. прѣжде ‘раней’. Магчыма, кантамінацыя апошняга з пярэж ‘тс’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пярве́й ’раней’ (мядз., Жд. 3; в.-дзв., ашм., смарг., Сл. ПЗБ), ст.-бел. первѣи ’хутчэй, раней’ (Альтбаўэр). Вышэйшая ступень параўнання ад прыслоўя пе́рва ’спачатку’ (гл.), параўн. балг. пъ́рвей ’калісці; нядаўна’ (ад пръв ’першы’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

асалаве́ласць, ‑і, ж.

Уласцівасць асалавелага. Зноў знікла асалавеласць, з явілася яшчэ большая натхнёнасць, чым раней. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэгрэ́сія, ‑і, ж.

Спец. Адступленне мора з занятай ім раней тэрыторыі, за кошт чаго пашыраецца суша.

[Лац. regressio — рух назад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фальста́рт, ‑у, М ‑рце, м.

Спец. Старт, узяты кім‑н. з удзельнікаў спаборніцтва раней, чым патрэбна.

[Англ. false start — няправільны старт.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)