назано́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., чаго.
Занесці, даставіць у вялікай колькасці. Назаносіць рэчаў у пакой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
метр¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзінка вымярэння даўжыні ў метрычнай сістэме мер, роўная ста сантыметрам.
Квадратны м.
Пакой даўжынёй тры метры.
2. Лінейка такой даўжыні з нанесенымі на ёй дзяленнямі на сантыметры.
Складны м.
|| прым. метро́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кана́та (?) у фальклорным запісе: «— Дзе цурка твая? — Пашла da канаца, пасцель белу слаці» (навагр., Дзмітр.) — відаць, памылкова замест da канаці. У такім выпадку гэта відазмененае запазычанне з польск. komnata > konnata > konata > каната. Яшчэ ст.-бел. комната. ковната ’пакой’ (XV ст.), якое са ст.-польск. komnata, kownata ’тс’ < с.-лац. caminata і camnata ’пакой з камінам’, ’дом’ (Слаўскі, 2, 388; Булыка, Запаз., 164).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Святлі́ца ‘светлы чысты пакой у хаце, прызначаны звычайна для прыёму гасцей’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Стан., Сл. ПЗБ, Шат., Касп., Бяльк.; віц., Хрэст. дыял.), светлі́ца ‘светлая, прасторная хата’ (ТС). Укр. светли́ця, рус. светли́ца, польск. świetlica, чэш. světnice, ст.-чэш. svět(l)nice ‘тс’. Ад светлы (гл.), г. зн. ‘хата або пакой, дзе не было печы ў процілегласць “курной” хаце’; гл. Брукнер, 535; Махэк₂, 596.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зачадзі́ць сов.
1. (начать чадить) зачади́ть;
2. (наполнить чадом) зачади́ть;
з. пако́й — зачади́ть ко́мнату
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
даўгава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Некалькі даўжэйшы за звычайны. Пакой, дзе жыў Алесь, быў такі ж, як і ў хлопцаў, — звычайны пакой інтэрната: з адным акном, вузкі і даўгаваты. Шыцік. // Прадаўгаваты. Твар быў даўгаваты, лоб шырокі і не маршчыністы, вочы шчырыя і праўдзівыя. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўнава́ты, ‑ая, ‑ае.
З невялікай паўнатой, поўны. У пакой увайшоў ужо немалады, крыху паўнаваты чалавек. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракуро́дыміць і пракурады́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што.
Пакрыць, забрудзіць, насыціць куродымам, дымам. Пракуродыміць пакой дымам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пала́та ’вялікія пышныя пакоі ў палацы, харомы; асобны пакой, дзе ляжаць хворыя ў лячэбных установах’ (ТСБМ). Рус., укр. пала́та, ст.-рус. полата (XI ст.), ст.-слав. полата ’палац, пакой, шацёр’. З сяр.-грэч. παλατιον ад лац. palātium ’палац’ (гл. Фасмер, 3, 307; тут жа гл. і агляд літ-ры). У значэннях ’назва заканадаўчых або прадстаўнічых устаноў’, ’назва некаторых дзяржаўных устаноў’ запазычанне з рус. палата ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пако́йнік ’нябошчык’ (ТСБМ, Бяльк., Сцяшк. МГ). Рус. поко́йник, укр. покі́йнік, серб.-харв. по̀којнӣк, славен. pokojnik ’тс’. Суфіксальнае вытворнае ад пако́йны ’нябошчык’ < пакой 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)