персаналі́зм, ‑у, м.
Рэлігійна-ідэалістычны напрамак сучаснай буржуазнай філасофіі, які лічыць асобу першаасновай быцця, а быццё праяўленнем творчай актыўнасці вярхоўнай асобы — бога.
[Ад лац. persona — асоба.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мадэрн ’дэкадэнцкі напрамак у архітэктуры і мастацтве на мяжы XIX і XX стст.’, (разм.) ’што-небудзь сучаснае, моднае’ (ТСБМ). Еўрапейскае слова, запазычанае з рус. модерн < фр. moderne ’самы новы, сучасны’ (Лёхін, 456).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руці́на ’боязь змен, застой, кансерватыўнасць, адсутнасць пачуцця новага’ (ТСБМ). З заходнееўрапейскіх моў, крыніцай для якіх было франц. routine ’спрыт; уменне; руціна; коснасць’ < route ’дарога, шлях, напрамак, наезджаны шлях’ (Чарных, 2, 128–129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
завярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.
1. Змяніць напрамак свайго руху або становішча свайго цела.
Вецер завярнуўся з другога боку.
Дарога завярнулася ўлева.
Сказаўшы гэтыя словы, ён завярнуўся.
2. Прыбыўшы ў якое-н. месца, хутка пакінуць яго (разм.).
З. і паехаць назад.
|| незак. заваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
створ, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Частка прасторы, абмежаваная стойкамі, перакладзінамі і пад.
С. футбольных варот.
2. Тое, што і створка.
3. Размяшчэнне двух прадметаў на адной лініі з вокам назіральніка, а таксама напрамак, вызначаны сумяшчэннем такіх прадметаў (спец.).
|| прым. ство́рны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інтуітыві́зм, ‑у, м.
Рэакцыйны суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у буржуазнай філасофіі эпохі імперыялізму, які імкнецца прынізіць навуковае, лагічнае пазнанне, супроцьстаўляючы яму інтуіцыю (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ладзіцца, ‑ладжуся, ‑ладзішся, ‑ладзіцца; зак.
Абл. Узяць напрамак, накіравацца. Каровы, не чуючы голасу Ігнася, адна за адной паднялі хвасты і выладзіліся на дарогу. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмпірыямані́зм, ‑у, м.
Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у рускай філасофіі пачатку 20 ст., які атаясамлівае грамадскае быццё і грамадскую свядомасць як элементы адзінага (маністычнага) вопыту.
[Ад грэч. empeiría — вопыт і mónos — адзіны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Насаке́рыцца ’накіравацца, намерыцца нешта зрабіць (экспр.)’ (Цых.). Да сапёра ’дыял. сякера’; наўрад ці мае сувязь з серб.-харв. nasokėriti, nasökerim ’скрывіць, сагнуць’ (RHSJ); няяснага паходжання, магчыма, да *sokb, *sočiti ’паказваць’; параўн. балг. насика ’кірунак, напрамак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наміналі́зм, ‑у, м.
Спец. Напрамак у сярэдневяковай філасофіі, згодна з якім агульныя паняцці не маюць самастойнага існавання без адзінкавых прадметаў і з’яўляюцца толькі назвамі апошніх.
[Ад лац. nomen — імя, назва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)