узмацне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узмацніцца, павялічыцца ў сіле, стаць больш трывалым.
Вецер узмацнеў.
Голас узмацнеў.
Лёд узмацнеў.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш моцным (у 6 знач.), умацавацца.
Гаспадарка ўзмацнела.
3. Стаць больш здаровым, вынослівым.
За лета дзеці ўзмацнелі.
|| наз. узмацне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перанасі́ць, -нашу́, -но́сіш, -но́сіць; -но́шаны; зак.
1. каго-што і чаго. Перанесці, аднесці куды-н. за некалькі прыёмаў.
П. цэглу пад павець.
Колькі ён грыбоў за лета і восень перанасіў.
2. што. Знасіць вялікую колькасць чаго-н. (адзення, абутку).
3. каго (што). Пра цяжарных: пранасіць дзіця больш за належны тэрмін.
|| незак. перано́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зіма́ ж. зима́;
◊ сіро́цкая з. — сиро́тская зима́;
з. і ле́та — кру́глый год;
ко́лькі лет, ко́лькі зім! — ско́лько лет, ско́лько зим!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сёлета ‘сяголета’ (ТСБМ, Нас., Шат., Гарэц., Яруш., Мядзв., Касп., Бяльк., Сцяшк., Варл., Сл. ПЗБ, ТС, ЛА, 2), сёлетка ‘тс (Янк. 3.), сёлетні ‘сяголетні’. Вытворнае ад займ. *sь ‘гэты’ (гл. сей) і Р. скл. лета ў значэнні ‘год’. Параўн. рус. се́го́ду і ўкр. сері́к ‘тс’; гл. аб рус. слове Фасмер (3, 589). Аб пераходзе е > о гл. Карскі, 1, 176. Ён жа (2–3, 74) форму сёлета тлумачыць як сцягненне спалучэння сего лета: сео́лета > сёлета. Хутчэй непасрэдна са спалучэння *se (н. р. ад *sь) і ле́та з пераносам націску і пераходам е ў ё (Шымкевіч запісваў яшчэ сё‑лѣта ‘гэтага году’, гл. Шымк. Собр.). Параўн. энклітычнае ўжыванне *sь у ле́тась ‘мінулым летам’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падкі́дацца, ‑аецца; зак.
Разм. Падрасце крыху вырасці. Дзіця за лета падкідалася.
падкіда́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.
1. Незак. да падкінуцца.
2. Зал. да падкіда́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сланя́ць, ‑яе; безас. незак., каго.
Абл. Хістаць, вадзіць у бакі. [Лях:] — На нашых коней глядзець страшна. Каб гэта сярод лета каня ў бакі сланяла! Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ажы́на, ‑ы, ж.
1. Кустовая ягадная расліна сямейства ружакветных з калючымі сцябламі. Масюк і Сушыцкі ў гэты час сядзелі ў канцы вёскі пад кустом ажыны. Пальчэўскі.
2. часцей мн. (ажы́ны, ажын). Чорна-шызыя ядомыя ягады гэтай расліны, з выгляду падобныя на маліны. [Каза:] — Але я ўсю пушчу гэту Абягаю з лета ў лета. Пакажу, дзе шмат чарніц, Шмат малін, ажын, суніц. Муравейка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сле́цце (сьле́цьце) ‘плады’ (Arche, 2007, 3), сьле́ціва ‘зеляніна, гародніна’, сьле́ціўя ‘тс’ (Ласт.). Параўн. рус. дыял. сле́тье ‘ураджай; жыта; гародніна’. Відаць, да лета ‘летняя пара, пара спеласці’ (гл.); меркаванні Пацюпы (Arche, 2007, 3, 209) пра сувязь з укр. літь ‘цечка’, лі́тити ‘апладняць’ могуць мець падставы пры ўмове паходжання гэтых слоў ад лі́то (гл. лета), параўн. ЕСУМ, 3, 272. Параўн. таксама сле́тнік (сьле́тнік) ‘стары зняможаны конь, якога куплялі танна вясной для выкарыстання летам’ (полац., Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стажа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Складаць, кідаць сена ў стагі. / у вобразным ужыв. Мярэжкамі пена Плыла ля паэта. Стажарыла сена Прыгоннае лета. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́бін ба́бушкин, ба́бий, ба́бин;
б. уну́к — ба́бушкин внук;
◊ ~на ле́та — ба́бье ле́то;
~ны ка́зкі — ба́бушкины ска́зки;
б. ду́рань — пренебр. ма́менькин сыно́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)