не́мач, -ы, ж. (разм.).

1. Недамаганне, слабасць, хвароба.

Забывацца на сваю н.

2. Гора, няшчасце.

◊

Каб на яго (яе, іх, цябе, вас) немач; няхай яго (яе, іх, цябе, вас) немач (разм., груб.) — праклён са знач. «чорт яго (яе, іх, цябе, вас) бяры».

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нешчаслі́вы, -ая, -ае.

1. Які прыносіць няшчасце, гора; поўны няшчасця.

Н. дзень.

2. Такі, якому не дадзена шчасце, радасць.

Без маткі нешчаслівыя дзеткі (прыказка).

3. Які не прыносіць удачы.

Н. латарэйны білет.

4. Такі, якому не шанцуе, не спрыяе поспех.

Н. сапернік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пла́кацца, плачацца; безас. незак.

Пра настрой, жаданне плакаць. Хацелася заплакаць, каб сляз[а]мі выліць гора, але не плакалася. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неўладкава́нне, ‑я, н.

Стан неўладкаванага. Калі .. [Міхась Ларывончык] прыязджаў, .. [Алімпа] як бы расцвітала, весялела, бо тое гора асабістага неўладкавання, здавалася, меншала. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асі́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. каго-што. Аказацца дужэйшым у барацьбе, перамагчы; адолець.

А. ворага.

Не зможа нас гора а. (перан.).

2. што. Выканаць цяжкую работу, справіцца з чым-н.; засвоіць, зразумець што-н.

А. вышэйшую матэматыку.

|| незак. асі́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уце́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што).

Спагадай, спачуваннем палегчыць каму-н. гора, цяжкае становішча; парадаваць, абрадаваць чым-н.

У. дзіця.

Яе пісьмо нас уцешыла.

|| незак. уцяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. уце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак. уцяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. уцяшэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пахісну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -хі́снуты; зак., каго-што.

1. Хіснуўшы, нахіліць.

П. слуп.

Чалавека пахіснула (безас.) ад слабасці.

2. перан. Зрабіць менш устойлівым, менш трывалым; выклікаць няўпэўненасць у чым-н.

П. чый-н. аўтарытэт.

Гора нікога не пахіснула.

П. сваё здароўе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адпе́таваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак.

Разм. Нацярпецца гора, адпакутаваць. [Сымон:] — Собіла ж мне ў палон тады трапіць, два гады адпетаваў. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мыта́рство ср. паку́та, -ты ж., му́ка, -кі ж., го́ра, -ра ср.; (злоключения) няго́ды, -го́д мн.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

недзіця́чы, ‑ая, ‑ае.

Які не ўласцівы дзіцячаму ўзросту, дзецям. Недзіцячая сур’ёзнасць. □ На заплаканы тварык балюча глядзець, У вачах — недзіцячае гора. Гілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)