перакла́дзіна, ‑ы, ж.
Папярочны брус, жэрдка, дошка і пад. Ластаўчына гняздо было ў самым гумне, на падстрэшнай перакладзіне. Якімовіч. Ёмкая перакладзіна, прыбітая .. ўпоперак дзвярэй, вартуе цяпер хатку над балотцам. Колас. // Тое, што і турнік. // Спец. Верхняя частка крапяжу ў шахтах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спана́трыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., з інф. і без дап.
Абл. Прывыкнуць, прызвычаіцца рабіць што‑н. Летась былі спанатрылі ластаўкі ляпіць гняздо над самай галавой Хрыста, пакрысе залепліваючы яе граззю. Пташнікаў. [Цётка:] — А то спанатрыў [хлопчык]: абы-што, дык у слёзы. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Машонка 1 ’порхаўка’ (Інстр. II; уздз., Нар. словатв.). Да машна́ (гл.).
*Машонка 2, мошо́нка ’нейкая птушка, што робіць сабе гняздо з моху’ (ТС). Да мох (гл.). Утворана ад прыметніка mъšěmъ ’мохавы’, як лозянка ’лысуха’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зняве́раны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад зняверыць.
2. у знач. прым. Які страціў веру ў каго‑, што‑н., пераконанасць у чым‑н. Не! Усё-такі не ўяўляецца, зняверанаму, мне І рэчка без вады, і лес без дрэў, гняздо без птушак. Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вить несов.
1. віць;
вить гнездо́ віць гняздо́;
2. (плести) пле́сці;
вить венки́ пле́сці вянкі́;
◊
вить верёвки (из кого-л.) віць вяро́ўкі (з каго-небудзь);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
птушаня́ і птушанё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.
Дзіцяня птушкі. Калі Хоці злавіў .. [калібры].., то думаў, што гэта проста нейкае звычайнае птушаня, што яно вырасце і зробіцца вялікай дарослай птушкай. Арабей. Птушыныя гнёзды даўно апусцелі — Расправілі крылы свае птушаняты. Гаўрусёў. // перан. Пра чыё‑н. дзіця. Сірочае, праўда, гняздо, асірацелае пасля таго, як забілі Андрэя, аднак, усё ж такі гняздо, бо ў ім жыло разам з Лідай іхняе птушанё — дзевяцімесячная Верачка. Брыль. // перан. Пра маладога, нявопытнага чалавека. — Так нечакана ўсё, падумаць мушу я, — Якуб павольна з крэсла ўзняўся, — Я ж у навуцы птушаня, А вы заслужаны машыназнаўца. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бусля́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Буслава гняздо. Амаль на кожным хляве ці на хаце — буслянка. Бусляняты, раскрыўшы яшчэ не чырвоныя дзюбы, размерана, бездапаможна хекаюць ад спёкі. Брыль. Толькі зрэдку сям-там пракінецца старое дрэва — ліпа з буслянкаю ці ясакар. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалява́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. шаляваць.
2. Тое, што і шалёўка (у 2 знач.); абшыўка. Я .. паціху, каб не чула маці, — яна акопвала ў гародзе бульбу, аддзіраю ў шаляванні дошку, каб можна было прасадзіць у шчыліну руку і дастаць ластаўчына гняздо. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́льва ’каліва’ (Сцяц.), кальво ’тс’ (карэліц., Нар. лекс.), кальва ’адно гняздо бульбы’ (Сцяшк.), кальва, кальво ’асобная расліна’ (Сл. паўн.-зах.), кальво ’малая колькасць, трошкі чаго-н.’ (пруж., Сл. паўн.-зах.). Што датычыць формы, параўн. кальбель, калыбель, адносна этымалогіі гл. каліва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчаслі́вец, ‑ліўца, м.
Шчаслівы чалавек; той, каму шанцуе. Мы не тыя шчасліўцы, якім давялося чуць жывы голас Ільіча, бачыць светлы бляск яго вачэй. Лойка. На гэты раз некаторыя шчасліўцы знайшлі нават птушынае гняздо з яечкамі ды злавілі крата. Маўр. Хто ён, шчаслівец, якога пакахала такая дзяўчына? Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)