Verbum

ВЕРХНЯЧА́РСКАЯ КАТЛАВІ́НА,

на Пн Забайкалля, паміж хрыбтамі Кодар і Удакан, у Чыцінскай вобл. Расіі. Працягласць каля 120 км, выш. да 1100 м. Дрэніруецца р. Чара. Хваёвыя і лістоўнічныя лясы чаргуюцца з участкамі стэпавай расліннасці і масівамі рухомых пяскоў.

т. 4, с. 112

ВЕ́РХНЯЯ ТАЙМЫ́РА,

рака на п-ве Таймыр, у Расіі Даўж. 567 км, пл. бас. 50,4 тыс. км². Пачынаецца ў гарах Быранга, упадае ў воз. Таймыр. Сярэдні расход вады каля 430 м³/с. У бас. Верхняй Таймыры — Таймырскі запаведнік.

т. 4, с. 112

АШУРНАСІРПА́Л II,

цар Асірыі ў 883—859 да нашай эры. Пакарыўшы з асаблівай жорсткасцю Паўн. Месапатамію, Паўн. Сірыю і Фінікію, умацаваў магутнасць Новаасірыйскай імперыі. Вядомы барэльефы з палаца Ашурнасірпала ў Калаху (цяпер гарадзішча Німруд каля аднайм. горада ў Іраку).

т. 2, с. 170

БАКАЛЫКТА́Г,

Марка Пола хрыбет, горны хрыбет на У Куньлуня, у Кітаі. Даўж. каля 350 км. Выш. да 6300 м. Слаба расчлянёны, схілы ўкрыты абломкавым матэрыялам. Складзены пераважна з гранітаў і метамарфічных парод. У высакагор’ях — халодныя пустыні і ледавікі.

т. 2, с. 228

БА́РЭНЦБУРГ

(Barentsburg),

палярны горнапрамысловы пасёлак і порт (свабодны ад лёду з чэрв. да ліст.), на в-ве Зах. Шпіцберген (Свальбард, Нарвегія). Каля 1 тыс. ж. (1992). Паблізу аэрапорт. Цэнтр здабычы каменнага вугалю. Краязнаўчы музей. Названы ў гонар мараплаўца В.Барэнца.

т. 2, с. 337

ВІЛЮ́ЙСКАЕ ПЛАТО́,

на У Сярэднесібірскага пласкагор’я, у бас. верхняга цячэння р. Вілюй, у Рэспубліцы Саха (Якуція), у Расіі. Даўж. каля 400 км. Выш. да 962 м. Складзена з трапаў. Па схілах — рэдкастойная лістоўнічная тайга, на плоскіх вяршынях — тундра.

т. 4, с. 179

АПАЛО́Н,

малая планета. Дыяметр каля 1 км. Абарачаецца вакол Сонца па эліптычнай арбіце з перыядам 1,81 г. Адлегласць ад Сонца ў перыгеліі 0,645, у афеліі 2,327 а.а. Найменшая адлегласць ад Зямлі 15 млн. км. Адкрыта К.Рэйнмутам (Германія, 1932).

т. 1, с. 416

АРЭКІ́ПА

(Arequipa),

горад на Поўдні Перу, у даліне каля падножжа вулкана Місты. Адміністрацыйны цэнтр дэпартамента Арэкіпа. Заснаваны ў 1540. 634 тысяч жыхароў (1990). Транспартны вузел. Гандлёвы цэнтр Паўднёвага Перу. Шарсцяная, гарбарная, харч. прамысловасць. Універсітэт. Архітэктурныя помнікі 16—18 стагодзяў.

т. 2, с. 11

АКІЯ́НСКІЯ КАТЛАВІ́НЫ,

вялікія ўпадзіны ў межах ложа акіянаў, абмежаваныя падводнымі хрыбтамі, валамі і ўзвышшамі. Акіянскія катлавіны могуць злучацца глыбокімі праходамі. Сярэдняя глыб. каля 5 тыс. м. Дно на 80% з узгорыста-выраўнаваным рэльефам (ваганні вышыняў 100—500 м).

т. 1, с. 197

АЛЬШО́ЎКА,

рака на У Беларусі, у Хоцімскім р-не Магілёўскай вобл. і Расіі (Смаленская вобл.), левы прыток Беседзі (бас. Дняпра). Даўж. 28 км (у межах Беларусі каля 14 км). Пл. вадазбору 164 км². Пры ўпадзенні ў Беседзь г.п. Хоцімск.

т. 1, с. 289