Verbum

АСЯРО́ДДЗЕ ў біялогіі, сукупнасць абіятычных (нежывых) і біятычных (жывых) умоў існавання жывёл, раслін і мікраарганізмаў. Адрозніваюць асяроддзі: знешняе — сукупнасць сіл і з’яў прыроды, якія не абавязкова кантактуюць з жывымі арганізмамі; навакольнае — маецца на ўвазе непасрэдны кантакт з арганізмамі; прыроднае — уключае абіятычныя, біятычныя і антрапагенныя фактары, што ўздзейнічаюць на арганізм.

т. 2, с. 64

АЭРАБІЁНТЫ

[ад аэра... + біёнт(ы)],

сукупнасць арганізмаў, якія ўвесь час жывуць і размнажаюцца на паверхні сушы ва ўмовах атм. Асяроддзя.

т. 2, с. 171

ГЕАГРАФІ́ЧНАЯ СЕ́ТКА,

сукупнасць мерыдыянаў і паралелей на тэарэтычна разлічанай паверхні зямнога эліпсоіда, шара ці на глобусе.

т. 5, с. 110

АЭРАСФЕ́РА

(ад аэра... + сфера),

сукупнасць наземнай атмасферы, глебавага і падглебавага паветра (падземнай трапасферы); адна з абалонак Зямлі.

т. 2, с. 174

АНТРАПАГЕ́Я

(ад антрапа... + грэч. gē Зямля),

сукупнасць экасістэм, якія ствараюцца ў выніку творчай або разбуральнай дзейнасці чалавека. Гл. таксама Наасфера.

т. 1, с. 391

АБСАЛЮ́ТНАЯ ГЕАМЕ́ТРЫЯ,

сукупнасць геам. палажэнняў, якія не залежаць ад пастулата аб паралельных прамых. Агульная частка для эуклідавай геаметрыі і Лабачэўскага геаметрыі.

т. 1, с. 43

ЗОАПЛАНКТО́Н

(ад зоа... + планктон),

сукупнасць жывёл, якія жывуць у тоўшчы вады марскіх і прэсных вадаёмаў і пераносяцца цячэннямі; састаўная ч. планктону.

т. 7, с. 103

АПАРА́Т

(ад лац. apparatus абсталяванне),

1) прылада, тэхн. ўстройства, прыстасаванне.

2) Сукупнасць дзярж. устаноў, арг-цый, якія абслугоўваюць якую-н. галіну кіраўніцтва, гаспадаркі і інш. 3) Наменклатурныя супрацоўнікі вышэйшых органаў кіравання.

4) Заўвагі, паказальнікі і інш. дапаможны матэрыял да навук. працы, выдання.

5) Сукупнасць органаў чалавека, жывёл або раслін, якія выконваюць якую-н. функцыю ў арганізме, напр. стрававальны апарат, дыхальны апарат.

т. 1, с. 418

ГІДРАБІЯСФЕ́РА

(ад гідра... + біясфера),

частка біясферы ў межах гідрасферы; сукупнасць арганізмаў (водных жывёл, водных раслін і мікраарганізмаў), якія насяляюць вадаёмы зямнога шара.

т. 5, с. 222

ЗГУРТАВА́ННЕ ў біялогіі,

сукупнасць арганізмаў розных відаў, якія сумесна жывуць і ўяўляюць сабой вызначанае экалагічнае адзінства (напр., фітапланктон якога-н. возера, глебавыя жывёлы ўчастка лесу). Часам вызначаецца як сукупнасць усіх арганізмаў (раслін, жывёл і мікраарганізмаў), якія насяляюць участак сушы або вадаёма, і трактуецца як сінонім тэрміна біяцэноз. Вылучаюць таксама З. раслін (фітацэноз) і жывёл (зоацэноз). З. — сістэма вызначанага ўзроўню арганізацыі жывой матэрыі. Элементы З. — папуляцыі розных відаў, а само З. з’яўляецца элементам экасістэмы (біягеацэнозу).

т. 7, с. 46