Verbum

анлайнавы слоўнік

Хардзі—Вайнберга закон 8/97; 11/403

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Адваротных адносін закон 1/96; 8/88

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АМПЕ́РА ЗАКО́Н,

закон механічнага (пандэраматорнага) узаемадзеяння двух токаў, якія цякуць у элементарных адрэзках праваднікоў, што знаходзяцца на некаторай адлегласці адзін ад аднаго. Адкрыты А.М.Амперам (1820). Сіла $d {\vec{F}}_{12}$ , якая дзейнічае на элемент аб’ёму ${dV}_{2}$ правадніка з токам $I_{2}$ з боку элемента аб’ёму ${dV}_{1}$ правадніка з токам $I_{1}$ , вызначаецца формулай: $d {\vec{F}}_{12} = \frac{μ_{0}}{4_{π}} ({\vec{j}}_{2} \times ({\vec{j}}_{1} \times {\vec{r}}_{12})) \frac{{dv}_{1} {dv}_{2}}{{r^{3}}_{12}}$ , дзе μ₀ — магн. пастаянная, ${\vec{j}}_{1}$ і ${\vec{j}}_{2}$ — шчыльнасць эл. токаў $I_{1}$ і $I_{2}$ , ${\vec{r}}_{12}$ — радыус-вектар, што вызначае становішча ${dv}_{2}$ адносна ${dv}_{1}$ , ${\vec{j}}_{2} \times ({\vec{j}}_{1} \times {\vec{r}}_{12})$ — падвойны вектарны здабытак вектараў ${\vec{j}}_{1}$ , ${\vec{j}}_{2}$ , ${\vec{r}}_{12}$ .

т. 1, с. 321

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГУ́КА ЗАКО́Н,

паказвае залежнасць паміж мех. напружаннем і дэфармацыяй пругкага цела. Адкрыты ў 1660 Р.Гукам. Паводле Гука закона пры падоўжным расцяжэнні (сцісканні) стрыжня даўжынёй 1 з плошчай папярочнага сячэння S абс. падаўжэнне (укарачэнне) Δl прама прапарцыянальнае сіле F, якая расцягвае (сціскае) стрыжань: Δl = Fl/ES, дзе E — модуль Юнга (гл. Модулі пругкасці).

т. 5, с. 523

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Перыядычны закон Мендзялеева, гл. Перыядычная сістэма элементаў Мендзялеева

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АВАГА́ДРА ЗАКО́Н,

адзін з асноўных законаў малекулярнай фізікі, паводле якога ў роўных аб’ёмах ідэальных газаў пры аднолькавых т-ры і ціску змяшчаецца аднолькавая колькасць малекул. Адкрыты А.Авагадра ў 1811. З Авагадра закона вынікае, што пры аднолькавых т-ры і ціску 1 моль кожнага ідэальнага газу займае аднолькавы аб’ём. роўны пры нармальных умовах 22,4∙10^-3 м³, ці 22,4 л, а шчыльнасці газаў прама прапарцыянальныя іх малекулярным масам.

т. 1, с. 57

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Другі закон тэрмадынамікі 3/67; .10/396; 11/105

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Кратных адносін закон 6/108; 7/469; 10/575

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Тафта—Хартлі закон 4/460, 573; 5/255; 10/251

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

ЛАПЛА́СА ЗАКО́Н,

залежнасць капілярнага ціску ад міжфазнага паверхневага нацяжэння і сярэдняй крывізны паверхні ў дадзеным пункце; адзін з асн. законаў капілярных з’яў. Устаноўлены П.С.Лапласам у 1806.

Паводле Л.з., перапад гідрастатычнага ціску σρ (капілярны ціск) на паверхні падзелу дзвюх фаз (вадкасць — вадкасць, вадкасць — пара ці газ) σρ=σ(l/R₁+l/R₂), дзе σ — каэфіцыент паверхневага нацяжэння; R₁ i R₂ — радыусы крывізны 2 узаемна перпендыкулярных нармальных сячэнняў паверхні ў дадзеным пункце (Δρ > 0, калі меніск выпуклы, Δρ < 0, калі меніск увагнуты).

т. 9, с. 134

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)