Verbum

АНГІДРО́Н,

гл. ў арт. Магнію злучэнні.

т. 1, с. 343

БАРАЗО́Н,

гл. ў арт. Бору злучэнні.

т. 2, с. 291

БА́РЫЮ ГІДРАКСІ́Д,

гл. ў арт. Барыю злучэнні.

т. 2, с. 336

ВО́ЛАВА ДЫАКСІ́Д,

гл. ў арт. Волава злучэнні.

т. 4, с. 259

КУПАРВА́СЫ,

тэхнічная назва крышталегідратаў сульфатаў некаторых цяжкіх металаў. Найб. пашыраны жалезны К. — FeSO₄ 7H₂O (гл. Жалеза злучэнні), медны К. — CuSO₄ 5H₂O (гл. Медзі злучэнні), нікелевы К. — NiSO₄ 7H₂O, цынкавы К. — ZnSO₄ 7H₂O.

т. 9, с. 35

пігменты,

у біялогіі, афарбаваныя злучэнні ў тканках арганізмаў.

т. 12, с. 349

АЛКА́НЫ,

насычаныя ацыклічныя вуглевадароды, гл. ў арт. Насычаныя злучэнні.

т. 1, с. 263

БІЯПАЛІМЕ́РЫ,

прыродныя высокамалекулярныя злучэнні, якія з’яўляюцца структурнай асновай усіх жывых арганізмаў. Забяспечваюць іх нармальную жыццядзейнасць, выконваюць розныя біял. функцыі. Да асноўных біяпалімераў належаць бялкі, нуклеінавыя кіслоты, поліцукрыды. Існуюць таксама змешаныя біяпалімеры: ліпапратэіды (комплексы бялкоў і ліпідаў), глікапратэіны (злучэнні, у якіх аліга- ці поліцукрыдныя ланцугі звязаны з пептыднымі), ліпаполіцукрыды.

т. 3, с. 176

ГІДРЫ́ДЫ,

хімічныя злучэнні вадароду з інш. элементамі. Простыя ці бінарныя гідрыды вядомыя для ўсіх элементаў, акрамя інертных газаў, плацінавых металаў (за выключэннем паладыю), серабра, золата, кадмію, ртуці, індыю, талію.

Гідрыды шчолачных і шчолачназямельных (акрамя магнію) металаў — солепадобныя іонныя злучэнні. Крышт. рэчывы, устойлівыя пры адсутнасці вільгаці (напр., гідрыды літыю LiH t_пл 680 °C, кальцыю CaH₂ t_пл 815 °C). Пры ўзаемадзеянні з вадой утвараюць шчолачы і вадарод. Гідрыды пераходных металаў і рэдказямельных элементаў (металападобныя гідрыды) светла- ці цёмна-шэрыя крышт. рэчывы з метал. бляскам, устойлівыя на паветры пры пакаёвай т-ры (напр., гідрыды тытану TiH₂ мае т-ру раскладання 600—700 °C). Гідрыды неметалаў — кавалентныя злучэнні, у асн. газападобныя рэчывы (высокатаксічныя, асабліва гідрыды мыш’яку AsH₃ і фосфару PH₃). Моцныя аднаўляльнікі, пры 100—300 °C раскладаюцца да элемента і вадароду. Бор і крэмній утвараюць вышэйшыя гідрыды: боравадароды і сіланы. Выкарыстоўваюць як аднаўляльнікі ў арган. сінтэзе і пры атрыманні металаў, як каталізатары, у вытв-сці паўправадніковых матэрыялаў (германію, крэмнію). Гл. таксама Алюмінію злучэнні, Літыю злучэнні.

т. 5, с. 240