Verbum

ríchten

1. vt

1) накіро́ўваць; звярта́ць; наво́дзіць;

éine Fráge an j-n ~ звярта́цца да каго́-н. з пыта́ннем;

etw. geráde ~ выпро́стваць [выраўно́ўваць] што-н.;

éinen Brief an j-n ~ накірава́ць [адрасава́ць] каму́-н. пісьмо́

2) прыво́дзіць у пара́дак; ríchte déine Kléider! прывядзі́ сябе́ ў пара́дак!

3) тэх. вывяра́ць, нала́джваць, рыхтава́ць

4) (а)судзі́ць; пакара́ць;

j-n zu Grúnde [zugrúnde] ~ загубі́ць каго́-н.

2. ~, sich

1) кірава́цца (чым-н.), прытры́млівацца (чаго-н.)

2) звярта́цца (да каго-н. – an A)

3) быць накірава́ным;

sich in die Höhe ~ вы́прастацца, уста́ць

4) вайск. раўня́цца;

richt' euch! раўня́йся! (каманда)

5): sich selbst ~ пако́нчыць з сабо́ю

neu

1.

a

1) но́вы, няда́ўні

die ~este Móde — наве́йшая мо́да

2) малады́, све́жы

~e Kartóffeln — малада́я бу́льба

3) но́вы, све́жы, арыгіна́льны (пра думкі і г.д.)

2.

adv

1) нано́ва

aufs ~e, von ~em — зноў

2) няда́ўна

ich bin ~ ángekommen — я няда́ўна прые́хаў

◊ ~e Bésen kéhren gut — ≅ но́вы гаспада́р – но́вы пара́дак; но́вы ве́нік чы́ста мяце́

geráde

1.

a

1) про́сты, прамы́

2) адкры́ты, шчы́ры

3) матэм. цо́тны

2.

adv якра́з, про́ста, ро́ўна

da fällt mir ~ ein — дарэ́чы сказа́ць

nun ~ nicht! — дык не (ж)!

das wóllte ich ~ ságen — менаві́та гэ́та я і хаце́ў сказа́ць

~ hálten* — трыма́ць пра́ма [стро́ма, вертыка́льна]

sich ~ hálten* — трыма́цца [стая́ць] пра́ма

~ légen — кла́сці пра́ма, папраўля́ць; прыво́дзіць у пара́дак

~ máchen — выпро́стваць; выраўно́ўваць; перан., разм. уладко́ўваць

~ stéhen* — стая́ць смі́рна

Rúhe

f -

1) спако́й; нерухо́масць; тэх. нерабо́чы стан;

ímmer mit der ~! цішэ́й!;

lássen Sie mich in ~! пакі́ньце мяне́ ў спако́і!;

sich nicht aus der ~ bríngen lássen* захава́ць спако́й;

sich (D) kéine ~ gönnen не ве́даць спако́ю;

zur ~ kómmen* адпачы́ць, мець пярэ́дых;

j-n in ~ lássen* даць спако́й каму́-н., адчапі́цца ад каго́-н.

2) адпачы́нак, сон;

sich zur ~ begében* кла́сціся спаць

3) цішыня́, ціш; пара́дак;

~! ці́ха!, спако́йна! ~ hálten*! захо́ўвайце цішынр!

scháffen

*

I

vt

1) твары́ць, ствара́ць

er ist zum Léhrer wie gescháffen — ён прыро́джаны наста́ўнік

2) ствара́ць, арганізо́ўваць

II

1.

vi рабі́ць, працава́ць

die Háusfrau scháffte den gánzen Таg — гаспады́ня ўвесь дзень была́ ў кло́паце

er hat viel zu ~ — у яго́ мно́га рабо́ты

j-m viel zu ~ máchen — рабі́ць [дастаўля́ць] каму́-н. мно́га кло́пату

sich (D) mit etw. (D) zu ~ máchen — важда́цца з чым-н.; заня́цца чым-н.

2.

vt

1) рабі́ць, спраўля́цца з чым-н.

wir ~ es — мы з гэ́тым спра́вімся

Hilfe ~ — дапамага́ць, ака́зваць дапамо́гу

2) дастаўля́ць (куды-н.)

etw. zur Stélle ~ — даста́віць што-н. на ме́сца

3) дастава́ць, здабыва́ць

etw. zu éssen ~ — здабы́ць што-н. з’е́сці

4) прыма́ць, прыбіра́ць; ліквідава́ць

j-n, [etw.] aus dem Wége ~ — прыбра́ць каго́-н., што-н. з даро́гі

etw. beiséite ~ — разм. прысво́іць сабе́ што-н. (несумленным шляхам)

sich (D) j-n vom Hálse ~ — адвяза́цца [адчапі́цца] ад каго́-н.

5) наво́дзіць, устанаўля́ць

Órdnung ~ — наве́сці пара́дак

Rúhe ~ — устанавіць цішынр

máchen

1.

vt

1) рабі́ць; вырабля́ць, выко́нваць

2) склада́ць, раўня́цца

zwei mal vier macht acht — два ў чаты́ры бу́дзе [раўня́ецца] во́сем

das macht viel — гэ́та склада́е вялі́кую су́му; гэ́та ігра́е ва́жную ро́лю

das macht fünf Éuro — гэ́та склада́е пяць е́ўра

das macht nichts — гэ́та нічо́га не зна́чыць

2) прыво́дзіць у пара́дак

das Bett ~ — засціла́ць ло́жак

die Háare ~ — прычэ́свацца

3) з’яўля́цца, быць (кім-н.)

den Léhrer ~ — разм. наста́ўнічаць

4) заключа́ць (саюз), утвара́ць (грамадства)

búnte Réihe ~ — сядзе́ць упераме́шку (напр., мужчыны і жанчыны)

5) мець вы́нікам

Pléite ~ — пацярпе́ць фія́ска [няўда́чу], збанкру́ціцца

6) падыма́ць, рабі́ць (шум)

Radáu ~ — шуме́ць, сканда́ліць

gróßes Áufsehen ~ — рабі́ць сенса́цыю

7) завяршы́ць, зрабі́ць

éine Partíe ~ — згуля́ць па́ртыю (у шахматы)

Ánspruch auf etw. (A) ~ — прэтэндава́ць на што-н.

8) рабі́ць, прычыня́ць, выкліка́ць

j-m Angst ~ — наганя́ць на каго́-н. страх

j-m Vergnügen ~ — прыно́сіць каму́-н. задавальне́нне

9) рабі́ць (сабе)

sich (D) über etw. (A) Gedánken ~ — турбава́цца, непако́іцца, хвалява́цца аб чым-н.

es sich (D) bequém ~ — уладко́ўвацца зру́чна [ёмка, вы́гадна]

10)

j-m Recht ~ — дагадзі́ць (каму-н.)

j-m etw. déutlich ~ — растлума́чыць каму́-н. што-н.

sich an etw. (D) ~ — бра́цца за што-н. (напр., за работу)

sich auf den Weg ~ — выпраўля́цца ў даро́гу

was macht dein Deutsch? — як твае́ по́спехі з няме́цкай мо́вай?

mach, dass du fórtkommst! — выбіра́йся [прэч] адсю́ль!

◊ sich dünn(e) [aus dem Staub] ~ — разм. зні́кнуць, зліня́ць, уцячы́

2.

vi разм.

1)

acht Stúnden ~ — працава́ць во́сем гадзі́н

mach schnell!, máche, máche! — хутчэ́й!

ich mach ja schon! — за́раз!, хвілі́нку!

2) (in D) гандлява́ць (чым-н.)

in Textíli¦en ~ — гандлява́ць ткані́най