Verbum

Fall

I

m -(e)s, Fälle

1) падзе́нне

j-n zu ~ bríngen* — павалі́ць каго́-н., збіць з ног; скі́нуць, зве́ргнуць каго́-н.

zu ~ kómmen* — быць зве́ргнутым; упа́сці

2) змяншэ́нне, спада́нне

3) схіл, адхо́н

4) вадаспа́д

II

m -(e)s, Fälle

1) вы́падак, здарэ́нне

auf álle Fälle — на ўсяля́кі вы́падак

2) юрыд. спра́ва

3) вы́падак, акалі́чнасць

auf jéden ~ — на ўсяля́кі вы́падак, ва ўсяля́кім вы́падку

im ~e, dass... — у (тым) вы́падку, калі́...

◊ auf Knall und ~ — ра́птам, нечака́на

das ist ganz mein ~ — гэ́та ў маі́м гу́сце

III

m -(e)s, Fälle грам. склон

stark

1.

a

1) мо́цны (тс. перан.); ду́жы (фізічна)

éine ~e Erkältung — мо́цная прасту́да

2) мо́цны, інтэсі́ўны

ein ~er Frost — мо́цны [траску́чы] маро́з

éine ~e Náchfrage — вялі́кі по́пыт

3) то́ўсты, мо́цны, усто́йлівы

~e Máuern — мо́цныя [то́ўстыя] сце́ны

~e Nerven — [-v-] мо́цныя не́рвы

4) мо́цны, канцэнтрава́ны, насы́чаны

~er Káffee — мо́цная ка́ва

5) шматлі́кі

ein ~es Heer — вялі́кае [шматлі́кае] во́йска

éine zehn Mann ~e Grúppe — гру́па (ко́лькасцю) у дзе́сяць чалаве́к

6) грам. мо́цны

ein ~es Verb — мо́цны дзеясло́ў

◊ das ist ein ~es Stück! — гэ́та наха́бства!

2.

adv мо́цна, ве́льмі, на́дта

das Theáter ist ~ besétzt — тэа́тр перапо́ўнены

es régnet ~ — ідзе́ мо́цны дождж

Tod

m -(e)s, -e смерць, скон

gewáltsamer ~ — гвалто́ўная смерць

bis in den ~ — да сме́рці

in den ~ géhen* — ісці́ на смерць

éines natürlichen ~es stérben* — паме́рці сваёй сме́рцю

den ~ éines Hélden stérben* — паме́рці сме́рцю геро́я

auf Lében und ~ kämpfen — змага́цца не на жыццё, а на смерць

zu ~e erschrécken — напало́хаць да сме́рці

den ~ fínden* — скана́ць, паме́рці

es geht um ~ und Lében — гэ́та пыта́нне жыцця́ і сме́рці

der ~ sitzt ihm im Nácken — ён ужо́ ле́дзьве ды́хае

éinen ~ kann der Mensch nur stérben — два разы́ не паміра́ць, а раз давядзе́цца; раз радзі́ла ма́ці, раз трэ́ба паміра́ці

Hals

m -es, Hälse

1) шы́я

j-m um den Hals fállen* — кі́нуцца каму́-н. на шдю

sich (D) etw. vom ~e scháffen — адрабі́цца ад чаго́-н.

sich (D) den ~ bréchen* — скруці́ць [злама́ць] сабе́ галаву́ [ка́рак]

~ über Kopf — стрымгало́ў

2) го́рла, гло́тка

aus vóllem ~e — на ўсё го́рла

mir tut der ~ weh — у мяне́ балі́ць го́рла

den ~ nicht voll kríegen können* — быць ненасы́тным [ненае́дным]

j-m den ~ stópfen — заткну́ць каму́-н. го́рла, заста́віць каго́-н. замо́ўкнуць

das hängt mir längst zum ~e heráus — гэ́та мне даўно́ абрды́ла

3) ры́льца (бутэлькі)

◊ éinen lángen ~ háben — быць на́дта ціка́ўным

fértig

1.

a

1) гато́вы, зро́блены

ein ~er Áufsatz — гато́вае сачыне́нне

~ wérden (mit D) — спраўля́цца (з чым-н.)

das ist fix und ~ — гэ́та зусі́м гато́ва

óhne j-n ~ wérden — абысці́ся без каго́-н.

ich bin mit ihm ~ — я не жада́ю мець з ім нічо́га агу́льнага

~! — ува́га! (каманда на старце)

2) уме́лы, майстэ́рскі

éine ~e Hand háben — быць спры́тным

2.

adv уме́ла, памайстэ́рску, адмысло́ва

~ Deutsch spréchen* — свабо́дна размаўля́ць паняме́цку

~ bríngen* — даво́дзіць да канца́, спраўля́цца (з чым-н.)

~ máchen — зрабі́ць, зако́нчыць, дарабі́ць

3.

~ máchen, sich падрыхто́ўвацца, быць напагато́ве

~ stéllen — вырабля́ць, рабі́ць

leicht

1.

a

1) лёгкі

ein ~er Schlaf — чу́ткі сон

2) невялі́кі, нязна́чны

mit j-m ~es Spiel háben — лёгка спра́віцца з кім-н.

etw. von der ~en Séite néhmen* — не браць што-н. да галавы́

er ist ~ gekränkt — ён ве́льмі лёгка крыўдзіцца

2.

adv лёгка; злёгку, мімахо́дзь, крыху́

das ist ~ möglich — гэ́та ве́льмі лёгка мо́жа быць

~ erkältet sein — быць крыху́ прасту́джаным

~ fállen* — лёгка дава́цца

etw. ~ néhmen* — лёгка глядзе́ць на што-н., легкаду́мна ста́віцца да чаго́-н.

~ verdérblich — нетрыва́лы, які́ ху́тка псуе́цца (прадукт)

~ verständlich — зразуме́лы, лёгка ўспрыма́льны

~ verwúndet — лёгка пара́нены

man

I

1.

pron indef (ва ўскосных склонах man замяняецца на éiner: G éines, D éinem, a éinen) не перакладаецца, ужываецца ў якасці дзейніка ў няпэўна-асабовых сказах:

~ sagt — ка́жуць

~ kann nie wíssen — ніко́лі не вядо́ма

~ muss das tun — трэ́ба гэ́та зрабі́ць

~ darf das nicht tun — гэ́тага рабі́ць не́льга

2) ужываецца ў няпэўна-асабовых пабуджальных сказах:

~ stélle sich vor — уяві́це сабе́

wenn éinem nicht wohl ist, bleibt ~ líeber zu Háuse — калі́ хто-н. дрэ́нна сябе́ адчува́е, няха́й застае́цца до́ма

II

prtc разм. то́лькі

er soll es ~ versúchen! — хай то́лькі паcпрабу́е!

über

1.

prp

1) (А – на пытанне «куды?», D – на пытанне «дзе?») над, паве́рх, на

die Hände ~ dem Kopf zusámmenschlagen* — залама́ць ру́кі над галаво́й

éinen Hándschuh ~ die Hand zíehen* — нацягну́ць пальча́тку на руку́

2) (a) це́раз, праз, па

~ den Hof géhen* — ісці́ праз двор

~ den Kopf stréichen* — гла́дзіць па галаве́

~ Berlín nach Léipzig fáhren* — е́хаць це́раз Берлі́н у Ле́йпцыг

3) (a) праз (пэўны час)

héute ~ zwei Wóchen — ро́ўна праз два тды́ні

ein Buch ~ Sónntag lésen* — прачыта́ць кні́гу за нядзе́лю

~ kurz óder lang — ра́на ці по́зна

4) (a) больш, бо́лей як, звыш

er ist ~ zwánzig — яму́ больш як два́ццаць (гадо́ў)

das geht ~ séine Kräfte — гэ́та звыш яго́ сіл

5) (a) аб, аба, пра

~ éinen Vórfall erzählen — раска́зваць [апавяда́ць] пра здарэ́нне

6) (D) за, над

sie sitzt ~ den Büchern — яна́ сядзі́ць над кні́гамі

7) пераклад залежыць ад кіравання беларускага дзеяслова:

~ den Feind síegen — перамагчы́ во́рага

~ j-n hérfallen* — напа́сці на каго́-н.

2.

adv

1) на праця́гу

die Nacht ~ — на праця́гу усёй начы́

den Wínter ~ — усю́ зіму́

2)

das Gewéhr ~! — вайск. на плячо́! (каманда)

3)

das ist mir ~ — гэ́та мне надаку́чыла [абрды́ла]

j-m ~ sein — перасяга́ць, перавыша́ць (каго-н.)

er ist mir ~ — ён ве́дае больш за мяне́, ён мяне́ перасягну́ў [перагна́ў]