іудзе́і, -яў, адз. іўдзе́й, -я, м.
Тое, што і яўрэі.
|| ж. іўдзе́йка, -і, ДМ -дзе́йцы, мн. -і, -дзе́ек.
|| прым. іўдзе́йскі, -ая, -ае.
Іўдзейскае веравызнанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
іудзе́і, ‑яў; адз. іудзей, ‑я, м.; іудзейка, ‑і, ДМ ‑дзейцы; мн. іудзейкі, ‑дзеек; ж.
Першапачаткова жыхары Іудзеі, пазней яўрэі наогул.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іудзе́йства, ‑а, н.
1. Іудзейская рэлігія, веравызнанне. Прыняць іудзейства.
2. зб. Іудзеі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іудзе́йскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Іудзеі, іудзеяў, належыць ім. Іудзейскае веравызнанне.
2. Тое, што і яўрэйскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сінедрыён, ‑а, м.
Гіст. Савет старэйшыя, вышэйшая дзяржаўная ўстанова з палітычнымі і судовымі функцыямі ў Старажытнай Іудзеі. // перан. Разм. уст., цяпер іран. Сход, савет, судзілішча.
[Грэч. synedrion — сход.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛІЯ́Ф,
у біблейскай міфалогіі волат-філістымлянін, забіты ў адзінаборстве пастухом Давідам, які пасля стаў царом Іудзеі.
т. 4, с. 465
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
фарысе́й, ‑я, м.
1. У Старажытнай Іудзеі — член рэлігійна-палітычнай партыі, якая абараняла інтарэсы заможных і вызначалася фанатызмам і крывадушшам.
2. перан. Ханжа, крывадушнік. [Лабановіч пра сябе:] А ён... проста — манюка, хітрэц, фарысей, ашуканец,.. фальшываманетчык, бо выдае сябе не за тое, што ён ёсць... Колас.
[Ад стараж.-яўр. pārāš.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
І́рад ’мучыцель, кат’ (ТСБМ), и́род ’вораг, бязбожны чалавек; скупы, скнара; няверны, яўрэй’ (Нас.), и́родка ’бязбожная жанчына’ (Нас.), и́рода ’яўрэй’ (Мядзв.). Рус. и́род ’мучыцель, кат’, дыял. ’скупы’, укр. і́род ’бязлітасны, жорсткі чалавек, кат’, и́род ’ліхадзей, чорт’ (Грынч.). Ад імені цара Іудзеі Ірада (грэч. Ηρώδης), які паказваецца ў Евангеллі жорсткім, бязлітасным чалавекам (Фасмер, 2, 139; Шанскі, 2, I, 114).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)