шча́сце, -я, н.
1. Стан і пачуццё поўнай, найвялікшай задаволенасці.
Сямейнае ш.
Іх шчасцю не было канца.
2. Поспех, удача.
Мне выпала ш. быць знаёмым з тым чалавекам.
Яго ш., былі побач людзі, выратавалі (у знач. вык.: яму пашанцавала).
◊
На шчасце —
1) каб былі поспех, удача ў каго-н., каб шанцавала каму-н. (даць, зрабіць, сказаць што-н.);
2) у знач. пабочн. сл. выражае задавальненне з выпадку чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шча́сце ср.
1. в разн. знач. сча́стье; (везение — ещё) уда́ча ж.;
вы́пала ш. — вы́пало сча́стье;
пажада́ць ~ця — пожела́ть сча́стья (уда́чи);
2. блаже́нство;
3. (благоденствие) благополу́чие;
◊ на ш. —: а) (чтобы везло) на сча́стье; б) вводн. сл. к сча́стью, по сча́стью, на сча́стье;
даць руку́ на ш. — дать ру́ку на сча́стье;
на маё (тваё, яго́ і г.д.) ш. — на моё (твоё, его́ и т.д.) сча́стье;
невялі́кае ш.! — невелико́ сча́стье!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
шча́сце, ‑я, н.
1. Стан поўнай задаволенасці жыццём, пачуццё найвялікшай радасці і задавальнення. Народнае шчасце. Сямейнае шчасце. □ Але толькі вольная праца на вольнай зямлі ёсць шчасце чалавека. Клімковіч. Шчасцю іх [бацькоўскаму] канца не было, як угледзелі яго ў чорных суконных вопратках з бліскучымі гузікамі, — якраз асэсар. Бядуля. Усюды маладую пару ветліва сустракалі, усе былі ім рады, жадалі жыцця і шчасця. Ермаловіч. // Пра знешняе праяўленне такога стану, пачуцця. Упершыню паглядзеў.. [Слава] на бацьку вачыма, якія ззялі ад шчасця і захаплення. Мележ. — Зірні, здорава! — Сцёпка аж свяціўся ад шчасця. Хомчанка.
2. Удача, поспех у чым‑н. Мне выпала шчасце быць запрошаным на ХХ з’езд ЛКСМБ. «Маладосць». // Шчаслівы выпадак, шчаслівае спалучэнне акалічнасцей. Але дарэшты спарахнелі снасці, і здрадзіла зусім старому шчасце. А. Вольскі. // у знач. безас. вык. Добра, удала. Якое шчасце, што мы ўжо дома. // у знач. вык. Пашанцавала, пашчаслівіла, пашэнціла каму‑н. Яго шчасце — бабка са мной побач, а то я паказаў бы.. [Пецьку] дарогу. Сяркоў.
3. Лёс, доля. Камбедаўцы на кожным надзеле забівалі калкі і на залысінах ставілі нумары. Пад вечар з вялікай Усавай шапкі кожны цягнуў сваё шчасце. Грахоўскі.
•••
Бог шчасця не даў гл. бог.
На шчасце — а) каб былі поспех, удача ў каго‑н., каб шанцавала каму‑н. (даць, зрабіць, сказаць што‑н.); б) (у знач. пабочн.) выражае задавальненне з выпадку чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шча́сце н Glück n -(e)s;
на́ша шча́сце, што … wir können von Glück ságen, dass …;
на шча́сце zum Glück, glücklicherwéise;
паспрабава́ць шча́сця das Glück versúchen;
◊ шча́сце і тра́сца – перахо́дныя сва́цці Glück und Glas, wie leicht bricht das;
шча́сце не салаве́й: у кішэ́нь не паса́дзіш Glück ist léichter gefúnden, als erhálten;
за дурны́м шча́сце бяжы́ць das Glück ist mit den Dúmmen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
шчасце, доля, дабро, добрае, памыснасць, фартуна
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
мро́і, -яў, адз. мро́я, -і, ж.
Мары, летуценні.
М. пра шчасце.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сча́стье в разн. знач. шча́сце, -ця ср.;
вы́пало сча́стье вы́пала шча́сце;
пожела́ть сча́стья пажада́ць шча́сця;
испыта́ть сча́стье зазна́ць шча́сце;
◊
к сча́стью на шча́сце;
на моё сча́стье на маё шча́сце;
на сча́стье (чтобы повезло) на шча́сце;
дать ру́ку на сча́стье даць руку́ на шча́сце;
твоё сча́стье, что… тваё шча́сце, што…;
не велико́ сча́стье не вялі́кае шча́сце;
не в том сча́стье не ў тым шча́сце.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
шча́снасць ж., см. шча́сце
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
шчаслі́вы, -ая, -ае.
1. Поўны шчасця, якому спрыяе шчасце, удача, поспех, які выражае шчасце.
Шчаслівае дзяцінства.
Шчаслівая ўсмешка.
Ш. ігрок (якому шанцуе ў гульні).
2. Які прыносіць шчасце, удачу.
Ш. білет.
У яго шчаслівая рука (гаворыцца пра чалавека, чые дзеянні, пачынанні прыносяць удачу).
3. Добры, удалы.
Шчаслівай дарогі! (развітальнае пажаданне таму, хто ад’язджае). Шчаслівая ідэя.
Шчасліва (прысл.) пазбавіцца ад чаго-н. (удачна вызваліцца ад чаго-н. непрыемнага).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
талісма́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
Паводле народных уяўленняў: прадмет, які прыносіць яго ўладальніку шчасце, удачу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)