шпо́ра

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. шпо́ра шпо́ры
Р. шпо́ры шпо́р
Д. шпо́ры шпо́рам
В. шпо́ру шпо́ры
Т. шпо́рай
шпо́раю		 шпо́рамі
М. шпо́ры шпо́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шпо́ра, -ы, мн. -ы, шпор, ж.

1. Сагнутая па форме абцаса металічная дужка з кольцам на канцы, якая прымацоўваецца да бота наезніка і служыць для пануквання каня.

Даць шпоры каню (націснуць шпорамі).

2. Рагавы завостраны выступ на нагах самцоў некаторых птушак.

Шпоры ў пеўня.

3. Выступ на вобадзе кола ці на звёнах гусеніц трактара, танка і пад. (спец.).

|| прым. шпо́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпо́ра в разн. знач. шпо́ра, -ры ж.;

дать шпо́ры коню́ даць шпо́ры каню́;

петуши́ная шпо́ра пе́ўнева шпо́ра.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шпо́ра ж., в разн. знач. шпо́ра;

даць ~ры каню́ — дать шпо́ры коню́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шпора

т. 17, с. 460

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

шпо́ра, ‑ы, ж.

1. Сагнутая на форме абцаса металічная дужка з зубчастым або гладкім кольцам, якая прымацоўваецца да задняй часткі бота наезніка і служыць для лепшага кіравання канём. Стражнік пахіснуўся на сядле, .. сціснуў шпорамі бакі каня. Мурашка.

2. Цвёрды завостраны рагавы выступ на нагах самцоў некаторых птушак, які служыць ім зброяй пры абароне ці нападзенні. [Певень] быў маладзец у поўным сэнсе гэтага слова — плечы і крылы яго адлівалі золатам, .. а на нагах красаваліся шпоры. Крапіва. Сораму — як у пеўня мяса па шпорах. З нар.

3. Спецыяльна зроблены для лепшага счэплівання з грунтам выступ або шып на вобадзе вядучага кола ці на звеннях гусеніц трактара.

[Ад ням. Sporn.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпо́ра ж

1. Sporn m -(e)s, Spóren;

2. разм перан гл шпаргалка

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

шпора касцявая

т. 17, с. 460

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Пятні́к ’гняздо, у якім паварочваецца вось варот’ (Нас., Касп., Нік. Очерки), ’прыстасаванне, пры дапамозе якога дзверы прымацоўваліся да вушакоў’ (Варл.), пя́тнік ’вушак, да якога прымацоўваюцца дзверы завесамі; вушак наогул’ (Бяльк., Мат. Маг.), укр. пʼятни́к ’крук, на які навешваюцца дзверы’, рус. дыял. пятни́к ’прыстасаванне для навешвання дзвярэй, варот’, славен. petník ’завесы ў варотах; вушак; парожак’. Прасл. дыял. *pętьnikъ, якое Бязлай (2, 32) параўноўвае з ц.-слав. пятьно ’шпора, астрога, пыж’, літ. pentìnas ’шпора’, ùžpentis ’шпора ў пеўня’, лат. piêsis ’шпора’. Міклашыч (239) выводзіў з *pęta ’пята’ (гл. пята́), Фрэнкель (571) меркаваў пра кантамінацыю *pęta і *pęti (гл. пяць). Гл. таксама напіта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

spur​1 [spɜ:] n.

1. шпо́ра

2. (to) сты́мул, маты́ў;

put/set spurs to smb. падганя́ць, прыспе́шваць каго́-н.

3. шпо́ра (у пеўня)

4. адго́р’е

5. тупі́к, ве́тка, адгалінава́нне (на чыгунцы)

♦

on the spur of the moment пад уплы́вам хвілі́ны; экспро́мтам, імгне́нна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)