чаўрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак. (разм.).

Чэзнуць; марнець, гібець; станавіцца хваравітым, нядужым.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чаўрэ́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. чаўрэ́ю чаўрэ́ем
2-я ас. чаўрэ́еш чаўрэ́еце
3-я ас. чаўрэ́е чаўрэ́юць
Прошлы час
м. чаўрэ́ў чаўрэ́лі
ж. чаўрэ́ла
н. чаўрэ́ла
Загадны лад
2-я ас. чаўрэ́й чаўрэ́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час чаўрэ́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чаўрэ́ць несов., разг. ча́хнуть, хире́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чаўрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.

Разм. Чэзнуць; марнець, гібець.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чаўрэ́ць разм. (марнець) dahínsiechen vi (s), dahínschwinden* vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пачаўрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

Разм. Чаўрэць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хире́ть несов., разг.

1. марне́ць, ча́хнуць, чаўрэ́ць;

2. перен. занепада́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Перачаўра́ць ’выздаравець, пераадолець хваробу’ (Сцяшк. Сл.), ваўк. перачаўраць ’перахварэць’. Да пера- і чаўрэць ’чахнуць, чэзнуць, марнець, занепадаць’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скаўрэ́лы ‘закарэлы, заскарузлы’ (Касп.). Як відаць з ілюстрацыі не купляй скаўрэлага парасёнка, гутарка, відавочна, ідзе не толькі аб закарэлым, але і аб худым, хілым парасяці. У такім выпадку тут, магчыма, кантамінацыя карэлы (гл.) і чаўрэ́ць ‘станавіцца хілым, вянуць, сохнуць’ (гл.), што дае *скаўрэць, якое ўтворана з прыст. с‑ ад кара́ (гл.) г. зн. ‘пакрыцца карой’, перан. ‘захірэць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ні́храць (ніхрэць) ’недамагаць, чэзнуць’ (ТС), ніхрыты ’чахнуць, сохнуць’ (брэсц., Нар. лекс.). Няясна; магчыма, у аснове дзеяслоў тыпу рус. хрять ’цягнуцца марудна і з цяжкасцю’, суадносны з польск. ochrzely ’чэзлы’ і пад. (параўн. Фасмер, 4, 281); у такім выпадку ні‑ мае ўзмацняльны характар, чым, магчыма, тлумачыцца і націск на ім. Нявысветленыя адносіны да балг. дыял. нехареіа ’марнець, чахнуць, чаўрэць’, з якім суадносіцца нехар (Стойчев, СбНУ, XXXI, 306), нехрь, нехър ’лянота, гультайства’, нехрив ’лянівы, вялы’ (Гераў), параўн. радоп. харее ’спрыяе’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)