церабі́цца, цераблю́ся, цярэ́бішся, цярэ́біцца; незак.

1. Рабіць дробныя, частыя рухі, вызваляючыся ад каго-, чаго-н.; атрасацца.

Ц. ад камароў.

2. Чысціцца дзюбай (пра птушак).

|| зак. ацерабі́цца, ацераблю́ся, ацярэ́бішся, ацярэ́біцца (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

церабі́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. цераблю́ся цярэ́бімся
2-я ас. цярэ́бішся цярэ́біцеся
3-я ас. цярэ́біцца цярэ́бяцца
Прошлы час
м. церабі́ўся церабі́ліся
ж. церабі́лася
н. церабі́лася
Загадны лад
2-я ас. церабі́ся церабі́цеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час цярэ́бячыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

церабі́цца несов.

1. (о птицах) чи́ститься;

2. разг. отма́хиваться, отбива́ться;

3. страд. проруба́ться, прочища́ться; обруба́ться; чи́ститься, обреза́ться; тереби́ться, дёргаться; уплета́ться; см. церабі́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

церабі́цца, цераблюся, цярэбішся, цярэбіцца; незак.

1. Рабіць дробныя, частыя рухі рукамі і нагамі (пра чалавека), канечнасцямі (пра жывёлу), вызваляючыся ад каго‑, чаго‑н., з чаго‑н. Мухі старанна ўвіхаюцца каля яго і рады, што Петрык не вельмі цярэбіцца. Крапіва. Царкоўны стараста.. стаяў і спакойна пазіраў, як Мадэст церабіўся ў гразі і не мог вывалачы з балота ног. Колас. Недзе з алешыны, з камля, падала на ваду і бездапаможна церабілася чорная малюсенькая мурашка. Адамчык.

2. Чысціцца дзюбай (пра птушак). [За канавай] сядзела і церабілася чародка белых качак. Ракітны.

3. Абл. З цяжкасцю, намаганнямі ісці, рухацца. [Партызаны] сталі асцярожна церабіцца да азярка. Навуменка. Неяк раз, толькі пачынала днець, Мірон церабіўся дамоў — паспець звесці вочы, пакуль маці пачне штурхаць пад бок. Кудравец.

4. Зал. да церабіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

церабі́цца

1. (з цяжкасцю ісці, рухацца) sich dúrchdrängen; sich hindúrcharbeiten, sich den Weg báhnen;

2. (чысціцца дзюбай – пра птушак) sich pítzen

3. церабі́ць

1. (лес) schlágen* vt; dúrchschlagen* vt, dúrchhauen* vt; ábhauen* vt (сукі);

2. (лён і г. д.) ráufen vt;

3. (тузаць) zúpfen vt, réißen* vt, zérren vt;

4. перан. (den Weg) báhnen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

тереби́ться страд.

1. перабіра́цца; ту́зацца; тармасі́цца;

2. рва́цца; церабі́цца; см. тереби́ть​ 1, 2;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Ку́рстацца 1 ’дыміць, тлець’. Параўн. літ. kurstyti ’распальваць, паліць у печы’ (Сл. паўн.-зах., 2, 583). Балтызм (Лаўчутэ, Балтизмы, 47).

◎ Ку́рстацца 2 ’корпацца, церабіцца’ (Сл. паўн.-зах.). Балтызм. Параўн. літ. kurstytis ’спяшацца’. Розніца ў семантыцы, магчыма, тлумачыцца ўплывам корпацца (Лаўчутэ, Балтизмы. 47).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раску́рстаць (раску́рштаць, раску́страць) ’разбудзіць, раскатурхаць’ (Сл. ПЗБ), раску́рстацца ’прыйсці да памяці’ (Варл., Сл. ПЗБ). Да ку́рстацца 2 ’корпацца, церабіцца’ (гл.), для якога прапануецца крыніца ў літ. kùrstytis ’спяшацца’, што цяжка вытлумачыць у семантычным плане. Магчыма ўзыходзіць да прасл. *kustrati, параўн. славен. razkuštrati ’узбіць, разлахмаціць валасы’, славац. kustriť, kuštriť ’трапаць, растрапаць’ і інш. (гл. ЭССЯ, 13, 136).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)