це́мечка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
це́мечка |
це́мечкі |
| Р. |
це́мечка |
це́мечкаў |
| Д. |
це́мечку |
це́мечкам |
| В. |
це́мечка |
це́мечкі |
| Т. |
це́мечкам |
це́мечкамі |
| М. |
це́мечку |
це́мечках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
це́мечка ср., разг., уменьш.-ласк. те́мечко
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
це́мечка, ‑а, н.
Разм. Памянш.-ласк. да цемя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́мя, це́мя і це́мені, н.
Верхняя частка галавы, а таксама верх чэрапа паміж лобнымі, патылічнымі і скроневымі касцямі.
|| памянш.-ласк. це́мечка, -а, н.
|| прым. цемянны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
родничо́кI м., анат. це́мечка, -чка ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мамон ’глухі чалавек’ (Бяльк.). Рус. пск., цвяр. мамоня ’негаваркі, пануры чалавек’. Балтызм. Параўн. літ. mómūnė ’цемечка’ (паводле прыкладаў у IKŽ, 8, 344: ’пакуль цемечка не зарасце (не стане цвёрдым), дзіця не гаворыць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ciemiączko
н. анат. цемечка; макаўка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
*Мамол, пін. моміл ’белы гарлачык, Nymphaea alba L.’ (Нар. лекс.), момул ’гарлачык чыста-белы, Nymphaea candida Presl.’ (пін., Бейл.). Балтызм. Параўн. літ. momuõ, momuolỹs ’цемя, галава, цемечка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГІДРАЦЭФА́ЛІЯ
(ад гідра... + грэч. kephalē галава),
вадзянка галаўнога мозга, празмернае назапашванне спінна-мазгавой вадкасці (ліквору) у поласці чэрапа. Бывае прыроджаная, набытая (хваробы ці траўмы галаўнога мозга і яго абалонкі), знешняя (пры атрафіі мозга), унутр. (назапашванне ліквору ў жалудачках мозга), агульная (назапашванне ліквору ў шляхах, якія яго ўтрымліваюць), адкрытая (свабодная праходнасць лікворных шляхоў) і закрытая (закупорка на ўзроўні жалудачкавай сістэмы). Назіраюцца змешаныя ці спалучаныя формы гідрацэфаліі. Прыкметы прыроджанай гідрацэфаліі: павелічэнне акружнасці чэрапа, расшырэнне чарапных швоў і цемечка. Пры развіцці хваробы і пры закрытай гідрацэфаліі ўзнікаюць неўралгічныя (галаўны боль, ірвота, зніжэнне зроку, пашкоджанне чарапных нерваў, эпілептычныя прыпадкі, парэзы, паралічы) і псіхічныя расстройствы (затрымка ў разумовым развіцці да алігафрэніі з разумовай адсталасцю). Пры гідрацэфаліі дзяцей старэйшага ўзросту і ў дарослых бываюць агульнамазгавыя парушэнні: галаўны боль, моташнасць, ірвота і інш. Лячэнне: ліквідацыя прычын, што выклікаюць хваробу, хірургічнае.
Г.Г.Шанько.
т. 5, с. 237
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)