факт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
1. Нявыдуманы, сапраўдны выпадак, падзея, тое, што адбылося на самай справе.
Сапраўдны ф.
Паведаміць факты.
Паставіць перад фактам каго-н. (перан.: становішча, калі ўжо нічога нельга змяніць).
2. часц. сцвярдж. Ужыв. са знач. так, сапраўды, бясспрэчна (разм.).
Няўжо ўсе сабраліся? — Ф.!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
факт в разн. знач. факт, род. фа́кта м.;
соверши́вшийся факт здзе́йснены факт;
общеизве́стный факт агульнавядо́мы факт;
привести́ фа́кты прыве́сці фа́кты;
◊
с фа́ктами в рука́х з фа́ктамі ў рука́х;
факт налицо́ факт у ная́ўнасці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
факт м., в разн. знач. факт;
здзе́йснены ф. — соверши́вшийся факт;
агульнавядо́мы ф. — общеизве́стный факт;
вераго́дны ф. — достове́рный факт;
прыве́сці фа́кты — привести́ фа́кты;
◊ го́лыя фа́кты — го́лые фа́кты;
гэ́та ф.! — э́то факт!;
з фа́ктамі ў рука́х — с фа́ктами в рука́х;
фа́кты — упа́ртая рэч — фа́кты — упря́мая вещь;
фа́кты гаво́раць са́мі за сябе́ — фа́кты говоря́т са́ми за себя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
факт, ‑а, М ‑кце, м.
1. Сапраўдны, нявыдуманы выпадак, з’ява, здарэнне; тое, што адбывалася на самай справе. Падзеі, якія адбываюцца ў п’есе «Раскіданае гняздо», абапіраюцца на жыццёвыя факты. Рамановіч. // Прыклад, выпадак. [Краўчанка:] — А факты адгрузкі пустой пароды? Гэта ж усё абгрунтоўваецца .. [Берднікавым] навукова. Мікуліч. Сам факт паездкі [моладзі] на цаліну зробіць карысны ўплыў на калгаснікаў, паспрыяе ўзмацненню працоўнай актыўнасці. Дуброўскі. // Матэрыял для якога‑н. вываду, заключэння. У час вайны Даніла Мікалаевіч не аднойчы сустракаўся з фактамі, якія прывучылі яго да больш разважлівых вывадаў. Паслядовіч. Шэркас расказаў.. падрабязна і кожны свой довад пераканальна пацвердзіў фактамі. Кулакоўскі.
2. Рэальнасць, рэчаіснасць. [Доктар:] — Я рэвалюцыі чакаў і нават памагаў яе рабіць, пакуль яна не была фактам. Чорны. // Наяўнасць чаго‑н. У падмацаванне факта гэтай распусты Аленчына маці расказала некалькі прыкладаў. Колас. / у знач. вык. Разм. Пра бясспрэчную ісціну. [Янукевіч:] — Нашым механізатарам цяпер ёсць чым пахваліцца — гэта факт. Хадкевіч. [Сцяпан Пятровіч:] — У мяне двое дзяцей. І што я іх люблю — факт. Ермаловіч.
3. у знач. сцвярджальнай часціцы. Разм. Ужываецца ў значэнні: сапраўды, зразумела, бясспрэчна. [Інжынер:] — Ох, і хітр[ы] ж .. гэты Маслабоеў! Чуў, куды ён гне? Залагоджвае начальства, факт! Каршукоў.
[Ад лац. factum — зробленае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
факт м Tátsache f -, -n, Fakt m -(e)s, -en;
агульнавядо́мы факт éine állbekannte Tátsache;
вераго́дны факт éine únbestrittene Tátsache;
даказа́ць на фактах anhánd von Tátsachen bewéisen*;
грунтава́цца на фактах auf Tátsachen berúhen; sich auf den Bóden der Tátsachen stéllen;
су́мна, але́ факт tráurig, áber wahr;
◊ факты – упа́ртая рэч Tátsachen lássen sich nicht léugnen [wégleugnen]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
факт
(лац. factum = зробленае)
1) сапраўдны, нявыдуманы выпадак, з’ява, здарэнне;
2) рэальнасць, рэчаіснасць, наяўнасць чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
первостепе́нный першара́дны;
факт первостепе́нного значе́ния факт першара́днага значэ́ння.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
агульнапрызна́ны, -ая, -ае.
Прызнаны ўсімі.
А. факт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
неабвярга́льны неопровержи́мый;
н. факт — неопровержи́мый факт;
н. до́вад — неопровержи́мый до́вод
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
малаісто́тны, -ая, -ае.
Недастаткова істотны; малаважны.
М. факт.
|| наз. малаісто́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)