упо́р, -а і -у, м.

1. -у, гл. уперці (у 3 знач.), уперціся (у 1 знач.).

2. мн. -ы, -аў. Прадмет, месца, у якое ўпіраюцца; падпорка.

Прылегчы на ў. і стрэліць.

У. для ног.

◊

Ва ўпор —

1) у непасрэднай блізкасці ад цэлі.

Стрэліць ва ўпор;

2) адкрыта, без хітрыкаў (разм.).

Сказаць ва ўпор;

3) пільна, прама і блізка.

Паглядзець на каго-н. ва ўпор.

Рабіць упор на каго-што або на кім-чым — звяртаць асаблівую ўвагу на каго-, што-н., падкрэсліваць значэнне каго-, чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

упо́р

‘дзеянне’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. упо́р
Р. упо́ру
Д. упо́ру
В. упо́р
Т. упо́рам
М. упо́ры

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

упо́р

‘прадмет’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. упо́р упо́ры
Р. упо́ра упо́раў
Д. упо́ру упо́рам
В. упо́р упо́ры
Т. упо́рам упо́рамі
М. упо́ры упо́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

упо́р м.

1. род. упо́ру (действие, состояние) упо́р;

пункт ~ру — то́чка упо́ра;

2. род. упо́ра (предмет) упо́р;

страля́ць з ~ра — стреля́ть с упо́ра;

гарызанта́льны ўпор — горизонта́льный упо́р;

◊ рабі́ць у. — де́лать упо́р;

ва ўпор — в упо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упо́р м.

1. (действие, состояние) упо́р, -ру м.; упіра́нне, -ння ср.;

то́чка упо́ра пункт упо́ру;

2. (место, на которое что-л. упирается) упо́р, -ра м.; (подпорка) падпо́рка, -кі ж.;

стреля́ть с упо́ра страля́ць з упо́ра;

◊

в упо́р вы́стрелить стрэ́ліць ва ўпор;

де́лать упо́р падкрэ́сліваць, рабі́ць упо́р;

говори́ть, смотре́ть в упо́р гавары́ць, глядзе́ць у во́чы;

ста́вить вопро́с в упо́р ста́віць пыта́нне ру́бам;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

упо́р, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Дзеянне і стан паводле дзеясл. упіраць — уперці (у 3 знач.) і упірацца — уперціся (у 1 знач.).

2. ‑а. Прадмет, месца, у якое ўпіраюцца. Ён [шэф] пяць патронаў у кішэнь, Нагледзеў лепшую мішэнь, Прылёгшы на ўпор, І стрэльбу да пляча прыпёр. Крапіва. Буфер адыгрывае ў час лоўлі ролю ўпора для рукі пры закідванні насадкі. Матрунёнак.

3. ‑а. Падпора, якая падтрымлівае што‑н. І раптам — думка: а што, калі віхура пабярэ сілы, сарве кран з упораў і перакуліць. Гарбук. // Прадмет, пры дапамозе якога абмяжоўваецца перамяшчэнне чаго‑н. Чыгуначны ўпор. Падлажыць упоры пад калёсы аўтамашыны.

4. ‑у; перан. Сканцэнтраванне ўвагі на адным чым‑н. У рашэнні Пленума галоўны ўпор робіцца на ўсямернае выкарыстанне аб’ектыўных эканамічных законаў. «Звязда».

•••

Ва ўпор — а) пільна, прама (глядзець, разглядаць каго‑, што‑н.). Прыпыніўшыся, Рая паглядзела на.. [Севу] ва ўпор і прыжмурылася. Карпаў. — Ну што, даражэнькі, будзем рабіць? — нарэшце спытаў Аляксей Аляксандравіч, паклаўшы абодва кулакі на стол і ва ўпор пазіраючы на Пятра. Ваданосаў; б) адкрыта, без хітрыкаў (сказаць, спытаць што‑н.). І раптам [Шыковіч] павярнуўся да капітана, спытаў ва ўпор: — Скажыце, Сербаноўскі, па-чалавечы шчыра: а што вы думаеце, пазнаёміўшыся са справай Савіча? Шамякін; в) з блізкай адлегласці, амаль упіраючы дула (страляць, расстрэльваць). [Пушка] біла ва ўпор па ганку, што ішоў праз лес. М. Ткачоў. Батура страляе з пагана тры разы. Ва ўпор, у росхрыст паркалёвай сарочкі па грудзях. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упо́р м

1. Stütze f -, -n, Stützpunkt m -(e)s, -e; тэх Ánschlag m -(e)s, -schläge; Préllbock m -s, -böcke (чыг);

страля́ць з упо́ру вайск áufgelegt schíeßen*;

2.:

рабі́ць упо́р на што-н (náchdrücklich) hervórheben* [betónen], auf etw. Gewícht légen, etw. zum Schwérpunkt máchen;

глядзе́ць ва упо́р fixíeren vt, ánstarren vt;

стрэ́ліць ва упо́р aus nächster Nähe schíeßen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

упе́рці, упру́, упрэ́ш, упрэ́; упро́м, упраце́, упру́ць; упёр, упе́рла; упры́; упёрты; зак.

1. што. З цяжкасцю ўпхнуць, уціснуць у што-н. (разм.).

У. рэчы ў чамадан.

2. што ў што. Унесці (што-н. цяжкае, грувасткае; разм.).

У. мяшок з бульбай у сенцы.

3. што ў што. Шчыльна прыціснуць да чаго-н.

У. жэрдку ў сцяну.

У. рукі ў бокі.

4. перан., каго-што. Навязаць каму-н., прымусіць насільна ўзяць што-н. (разм.).

У. бракаваны прыёмнік.

5. перан., што. Патраціць, выдаткаваць (сродкі, грошы; разм.).

У. сто рублёў.

|| незак. упіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. упо́р, -у, м. (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

упе́рціся, упру́ся, упрэ́шся, упрэ́цца; упро́мся, упраце́ся, упру́цца; упёрся, упе́рлася; упры́ся; зак.

1. чым у што. Уперці канец якога-н. прадмета для апоры, супраціўлення, адштурхвання.

У. рукамі ў сцяну.

У. вяслом у дно.

2. у каго-што. У час руху наткнуцца на каго-, што-н., выявіць якую-н. перашкоду.

Мы ехалі, ехалі і ўпёрліся ў плот.

Справа ўпёрлася ў непрадбачаную цяжкасць (перан.).

3. перан., на чым і без дап. Упарта не згадзіцца з чым-н., на што-н.; занаравіцца (пра жывёл).

Упёрся на сваім.

Конь упёрся і ні з месца.

4. З цяжкасцю або без дазволу ўвайсці куды-н.; улезці ў што-н. (разм.).

Упёрся ў хату з бруднымі нагамі.

Уперліся ў багну.

|| незак. упіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1—3 знач.).

|| наз. упо́р, -у, м. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

handhold [ˈhændhəʊld] n. апо́ра, упо́р для рукі́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)