Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
упа́рты
1.прил. упо́рный, насто́йчивый;
у. хара́ктар — упо́рный (насто́йчивый) хара́ктер;
~тая пра́ца над сабо́й — упо́рная (насто́йчивая) рабо́та над собо́й;
2.прил. упря́мый, стропти́вый;
у. чалаве́к — упря́мый (стропти́вый) челове́к;
3.в знач. сущ. упря́мец, стропти́вец;
◊ фа́кты — ~тая рэч — фа́кты — упря́мая вещь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упа́рты, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі настойлівы, паслядоўны ў ажыццяўленні чаго‑н. Нават сонца яснае і зоры — Пакарыў упарты чалавек.Броўка.Будзь упарты і смелы ў жыцці, Перашкоды знішчай — не здавайся, За маланкаю ў неба ляці, А зямлі сваёй роднай трымайся.Хведаровіч.// Які ажыццяўляецца цвёрда і паслядоўна, з вялікай вытрымкай, стойкасцю. [Нэля] прачытала .. [словы]: «Моцная сіла волі — гэта вынік упартай трэніроўкі, упартай працы над самім сабою».Лупсякоў.Нялёгка давалася Карпу навука, і Варановіч дзівіўся яго ўпартай настойлівасці і неверагоднай уседлівасці.Дуброўскі.Міру хацелі мы, міру жадалі, Працаю ўпартай мы мір бераглі.Астрэйка.
2. Незгаворлівы, які імкнецца рабіць што‑н. толькі па-свойму, наперакор каму‑н. Маці пачала адгаворваць, не пускаць. Ды дзе там — нічога не парадзіш з упартаю дачкою!Якімовіч.Юра гарачы, упарты. Часамі выкідвае такія «конікі», што пасля і сам не рад.Бяганская.— Ат, — махнуў.. [дзед] рукой. — І навошта гэта, не ведаю, быць такім упартым, як баран.Брыль.// Які дрэнна паддаецца прыручэнню (пра жывёл). З гадзіну біўся старшыня, Ніяк не мог злавіць упартага каня, — Уцякае ад яго Буланы.Корбан.// Які выражае ўпартасць. Марцін жорстка зірнуў ва ўпартыя вочы Насці.Мележ.// Які не прычэсваецца (пра валасы). Яўстрат сядзеў далёка ад вогнішча, на мяккіх грывах белага сіўцу — шчуплы, далёка ўжо не малады, без шапкі, хоць і ў ватоўцы, з упартым рыжым ёршыкам — і мудраваў над кашом.Ракітны.
3.перан. Зацяжны, непрымірымы. Будзе бой цяжкі і ўпарты, Але час адбыцца бою.Кірэенка.Перакіпеў упарты, жорсткі На вуліцах берлінскіх бой.Прануза.// Настойлівы, няспынны. Сярод насельнікаў гета ішла ўпартая чутка, што немцы ўзводзяць наўкола горада ўмацаваны.Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)