упа́рты, -ая, -ае.
1. Вельмі ўстойлівы, паслядоўны ў ажыццяўленні чаго-н., які ажыццяўляецца цвёрда і паслядоўна.
У. чалавек.
Упартая барацьба.
Аказваць упартае супраціўленне.
2. Незгаворлівы, які імкнецца рабіць толькі па-свойму, наперакор каму-н.
У. як асёл.
Факты — упартая рэч (супраць фактаў спрачацца бескарысна).
3. Які выражае ўпартасць, рашучасць.
Упартыя вочы.
4. перан. Зацяжны, непрымірымы.
Упартыя баі.
|| наз. упа́ртасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
упа́рты
1. прил. упо́рный, насто́йчивый;
у. хара́ктар — упо́рный (насто́йчивый) хара́ктер;
~тая пра́ца над сабо́й — упо́рная (насто́йчивая) рабо́та над собо́й;
2. прил. упря́мый, стропти́вый;
у. чалаве́к — упря́мый (стропти́вый) челове́к;
3. в знач. сущ. упря́мец, стропти́вец;
◊ фа́кты — ~тая рэч — фа́кты — упря́мая вещь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
упа́рты, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі настойлівы, паслядоўны ў ажыццяўленні чаго‑н. Нават сонца яснае і зоры — Пакарыў упарты чалавек. Броўка. Будзь упарты і смелы ў жыцці, Перашкоды знішчай — не здавайся, За маланкаю ў неба ляці, А зямлі сваёй роднай трымайся. Хведаровіч. // Які ажыццяўляецца цвёрда і паслядоўна, з вялікай вытрымкай, стойкасцю. [Нэля] прачытала .. [словы]: «Моцная сіла волі — гэта вынік упартай трэніроўкі, упартай працы над самім сабою». Лупсякоў. Нялёгка давалася Карпу навука, і Варановіч дзівіўся яго ўпартай настойлівасці і неверагоднай уседлівасці. Дуброўскі. Міру хацелі мы, міру жадалі, Працаю ўпартай мы мір бераглі. Астрэйка.
2. Незгаворлівы, які імкнецца рабіць што‑н. толькі па-свойму, наперакор каму‑н. Маці пачала адгаворваць, не пускаць. Ды дзе там — нічога не парадзіш з упартаю дачкою! Якімовіч. Юра гарачы, упарты. Часамі выкідвае такія «конікі», што пасля і сам не рад. Бяганская. — Ат, — махнуў.. [дзед] рукой. — І навошта гэта, не ведаю, быць такім упартым, як баран. Брыль. // Які дрэнна паддаецца прыручэнню (пра жывёл). З гадзіну біўся старшыня, Ніяк не мог злавіць упартага каня, — Уцякае ад яго Буланы. Корбан. // Які выражае ўпартасць. Марцін жорстка зірнуў ва ўпартыя вочы Насці. Мележ. // Які не прычэсваецца (пра валасы). Яўстрат сядзеў далёка ад вогнішча, на мяккіх грывах белага сіўцу — шчуплы, далёка ўжо не малады, без шапкі, хоць і ў ватоўцы, з упартым рыжым ёршыкам — і мудраваў над кашом. Ракітны.
3. перан. Зацяжны, непрымірымы. Будзе бой цяжкі і ўпарты, Але час адбыцца бою. Кірэенка. Перакіпеў упарты, жорсткі На вуліцах берлінскіх бой. Прануза. // Настойлівы, няспынны. Сярод насельнікаў гета ішла ўпартая чутка, што немцы ўзводзяць наўкола горада ўмацаваны. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упа́рта прысл, упа́рты
1. (вельмі настойлівы) behárrlich; hártnäckig (цвёрды);
2. (незгаворлівы) éigensinnig; náchdrücklich, dríngend, ínständig (пра просьбу і г. д.);
упа́рта чалаве́к éigensinniger Mensch, Stárrkopf m -(e)s, -köpfe, Díckkopf m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
упарты, непаслухмяны, неслухмяны, капрызны; наравісты, натурысты, натурлівы, убоісты, зацінлівы (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
нату́рысты, -ая, -ае.
Наравісты, з норавам; упарты.
Н. конь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
насто́йчивый насто́йлівы; (упорный) упа́рты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
стропти́вый упа́рты, сваво́льны, непаслухмя́ны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
насты́рны, -ая, -ае (разм.).
Упарты ў дасягненні чаго-н., вельмі настойлівы.
Н. хлопец.
|| наз. насты́рнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)