узне́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.

1. каго-што. Падняўшы, занесці наверх.

У. вёдры з вадою на ганак.

2. перан., што. Узняць угору, ускінуць.

У. смык рукой.

У. вочы.

3. што. Збудаваць.

У. палац.

4. перан., каго (што). Узвялічыць, узвысіць.

Лёс узнёс гэтага чалавека.

|| незак. узно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць.

|| наз. узнясе́нне, -я, н. (да 2—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узне́сці

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. узнясу́ узнясё́м
2-я ас. узнясе́ш узнесяце́
3-я ас. узнясе́ узнясу́ць
Прошлы час
м. узнё́с узне́слі
ж. узне́сла
н. узне́сла
Загадны лад
2-я ас. узнясі́ узнясі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час узнё́сшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

узне́сці сов.

1. (отнести наверх) взнести́, внести́; (поднять ввысь) вознести́;

у. на другі́ паве́рх — взнести́ (внести́) на второ́й эта́ж;

слуп по́лымя ўзнёс і́скры да не́ба — столб пла́мени вознёс и́скры к не́бу;

2. перен. (возвеличить) вознести́, превознести́, возвы́сить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узне́сці, ‑нясу, ‑нясеш, ‑нясе; ‑нясём, ‑несяце; пр. узнёс, ‑несла; заг. узнясі; зак.

1. каго-што. Падняўшы, занесці куды‑н. наверх. Узнесці цэглу на другі паверх. Узнесці вёдры з вадой на ганак. □ Па лесвіцы, што стаяла прыслоненая да ўтрамбаванага сена, [дзяўчынкі] ўзнеслі дзіця наверх, аж пад дах, раскудлачылі трохі сена, выскублі ямачку і паклалі Валю. Ус.

2. перан.; што. Падняць, узняць увысь, угору; ускінуць. На ўсход, на поўнач гетман глянуў, Уладарна ўзнёсшы булаву. Жычка. І ўзнёс ён [музыка] смык рукою, і павёў яго па струнах... Дубоўка. // Накіраваць угору, у вышыню. Старыя яліны высока ўзнеслі свае лапы ў чорнае неба. Лынькоў. Аж да самых нябёс, аж да сонца ты [горад] узнёс свае мачты — пад’ёмныя краны. А. Вольскі. / Пра вочы, позірк і пад. Калі ж часам і крадзецца сум (Я сумую, раўную, кахаю), Вочы смела на змрок узнясу, заспяваю, назло заспяваю. Хведаровіч.

3. што. Збудаваць, пабудаваць. У рукі ўласныя свой лёс Узяў народ вольналюбівы, На вогнішчы палацы ўзнёс, Ператварыў балоты ў нівы. Крапіва.

4. перан.; каго-што. Узвялічыць, узвысіць; усхваліць. Другі ўрывак [«Слова аб палку Ігаравым»], у якім апавядаецца пра князя Усяслава, .. паэт узнёс як узор паэзіі. Лойка.

•••

Узнесці да неба — непамерна расхваліць каго‑, што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узне́сці

1. (аднесці наверх) hináufbringen* vt, hináuftragen* vt;

2. перан. (узвялічыць, узвысіць, узнесці) lóben vt, rühmen vt, lóbpreisen* неаддз. vt; erhöhen vt, erhében* vt, hében* vt;

◊

узне́сці да нябёсаў іран. in den Hímmel hében*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

узно́сіць гл. узнесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узнясе́нне гл. узнесці, узнесціся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узно́с, -у, м.

1. гл. узнесці.

2. мн. -ы, -аў. Унесеныя за што-н. грошы.

Прафсаюзныя ўзносы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узно́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць.

Незак. да узнесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узне́сены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад узнесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)