узбі́ць, узаб’ю́, узаб’е́ш, узаб’е́; узаб’ём, узаб’яце́, узаб’ю́ць; узбі́ў, -бі́ла; узбі́; узбі́ты; зак., што.

1. Ударам ці ўдарамі насадзіць, накалоць.

У. абруч на бочку.

У. вілкі на вожаг.

2. Надзець, насунуць на што-н. зверху або з цяжкасцю надзець што-н. вузкае, цеснае (разм.).

Ледзь узбіў паліто на плечы.

3. Лёгкімі ўдарамі зрабіць больш рыхлым, пышным, пеністым.

У. падушку.

У. смятанку.

4. Разбіць яйка на патэльню (разм.).

5. Паставіць, пакласці, павесіць што-н. на вельмі высокае, нязручнае месца (разм.).

Куды ты ўзбіў гэту скрынку?

|| незак. узбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узбі́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. узаб’ю́ узаб’ё́м
2-я ас. узаб’е́ш узаб’яце́
3-я ас. узаб’е́ узаб’ю́ць
Прошлы час
м. узбі́ў узбі́лі
ж. узбі́ла
н. узбі́ла
Загадны лад
2-я ас. узбі́ узбі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час узбі́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

узбі́ць сов.

1. (наколотить ударами) наби́ть; (на остриё, рукоятку) насади́ть;

у. абру́ч на бо́чку — наби́ть (насади́ть) о́бруч на бо́чку;

у. тапо́р на тапары́шча — наби́ть (насади́ть) топо́р на топори́ще;

2. разг. (с усилием надеть что-л.) натяну́ть, напя́лить;

3. (вспенить) взбить;

у. смята́нку — взбить сли́вки;

4. (сделать рыхлым, пушистым) взбить;

у. паду́шку — взбить поду́шку;

5. разг. (высоко положить одно поверх другого) взгромозди́ть;

узбі́ў на стол крэ́сла, а на крэ́сла скры́нку — взгромозди́л на стол стул, а на стул я́щик;

6. (раздробив) снять;

у. асфа́льт — снять асфа́льт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узбі́ць, узаб’ю, узаб’еш, узаб’е; узаб’ём, узаб’яце; заг. узбі; зак., што.

1. Набіць што‑н. на паверхню чаго‑н.; пасадзіць, накалоць на што‑н. вострае. Узбіць абруч на бочку. Узбіць вілкі на вожаг. □ Таня выпіла разам з усімі, сціпла выцерла губы кончыкам хусткі, а потым узбіла на відэлец кавалак селядца і скрылёк цыбулі і .. пачала есці. Новікаў.

2. Разм. Надзець, насунуць на што‑н. зверху. Узбіць акуляры на нос. Узбіць шапку на патыліцу.

3. Разм. З цяжкасцю надзець што‑н. вузкае, цеснае. Ледзь узбіў паліто на плечы.

4. Ударамі ўзрыхліць, зрабіць больш мяккім, пышным. Узбіць зямлю капытамі. Узбіць падушкі. Узбіць прычоску. □ Селянін рухава патрусіў да сваіх саней, узбіў салому, паклаў чамаданы. Колас. Цвёрды грунт узбілі ломам. Кляўко. // Ударамі ўзняць у паветра. Неўзабаве першыя халодныя кроплі дажджу цяжка ўпалі на зямлю і ўзбілі на дарозе пыл. Дайліда. // Успеніць што‑н. Узбіць мыльную пену.

5. Разм. Разбіць яйцо на скавараду, патэльню.

6. Разм. Паставіць, палажыць, павесіць што‑н. на вельмі высокае, нязручнае месца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбіва́ць, узбі́ць

1. (набіваць, насаджваць):

узбіва́ць абручы́ на бо́чку Réifen áufziehen*, ein Fass bínden*; beféstigen vt, féstnageln аддз. vt;

2. кул. (яйкі) rühren vt; (смятану, бялкі) (zu Schaum) schlágen* vt;

3. (падушкі) áufklopfen vt, áufschütteln vt; (валасы) áufkämmen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

паўзбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

Узбіць усё, многае.

П. падушкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

взбить сов. узбі́ць, мног. паўзбіва́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

узбіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да узбіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вспуши́ть сов., прост. узбі́ць; зрабі́ць пушы́стым, пу́льхным;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паўзбіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Узбіць усё, многае. Паўзбіваць падушкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)