удо́ўж, прыназ. з Р і прысл.

У напрамку даўжыні чаго-н.

У. сцен стаяць лавы.

◊

Удоўж і ўпоперак (разм.) —

1) ва ўсіх напрамках;

2) добра, да дробязей.

Ведаць што-н. у. і ўпоперак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

удо́ўж

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
удо́ўж - -

Крыніцы: krapivabr2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

удо́ўж

прыназоўнік

Крыніцы: krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

удо́ўж

1. нареч. вдоль;

распілава́ць бервяно́ ўдоўж — распили́ть бревно́ вдоль;

2. предлог, см. уздо́ўж 2;

◊ у. і ўпо́перак — вдоль и поперёк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

удо́ўж, прысл. і прыназ.

1. прысл. У даўжыню, па даўжыні. Тры лініі мераюць мой пакой удоўж, ушыркі і ўвысь. Арочка. Я пачаў дзяліць загон упоперак, а .. [бацька] папрасіў падзяліць яго ўдоўж. Сяргейчык. [Юрка:] — Збоку кожны [свінню] пераскочыць. Ты ўдоўж паспрабуй. Скрыпка.

2. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «удоўж» выражае прасторавыя адносіны; ужываецца для ўказання на накіраванасць дзеяння па даўжыні чаго‑н., а таксама на размяшчэнне чаго‑н. па даўжыні якога‑н. прадмета. Удоўж сцен стаялі лавы. Колас. Неўзабаве адхілілася шырмачка з квяцістай фасолькай удоўж столак і ў пакой заглянула Алеся. Кулакоўскі.

•••

Удоўж і ўпоперак — а) ва ўсіх напрамках, усюды. Удоўж і ўпоперак луг перасякаўся вузкімі, доўгімі і глыбокімі тонямі, заросшымі аерам. Колас; б) вельмі добра, да дробязей (ведаць каго‑, што‑н. і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удо́ўж, удо́ўжкі прысл. разм. гл. уздоўж, уздоўжкі I, II

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

уздо́ўж, прыназ. з Р і прысл.

Тое, што і удоўж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

продо́льно нареч. падо́ўжна; (вдоль) уздо́ўж, удо́ўж;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ладдзя́², -і́, мн. -і́, -е́й, ж.

Шахматная фігура ў форме вежы, якая ходзіць удоўж і поперак дошкі па прамой; тура́.

|| прым. ладзе́йны, -ая, -ае.

Ладзейнае заканчэнне партыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

смык, смыка́, мн. -і́, -о́ў, м.

Палачка з напятым удоўж яе пучком конскіх валасоў, дотыкам якой да струн музычнага інструмента ўтвараюць адпаведныя гукі.

Скрыпічны с.

|| прым. смы́кавы, -ая, -ае.

С. волас.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)