Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сямёра, семяры́х, семяры́м, семяры́мі, ліч.зб.
1. 3 назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі мн. л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з асаб.займ.мн. л. і без залежнага слова: колькасць сем.
С. хлопцаў.
С. сірот.
С. пасажыраў: чатыры мужчыны і тры жанчыны.
С. свіней.
Нас было с.
С. аднаго не чакаюць (прыказка).
2. 3 назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць сем.
С. гусянят.
3. звычайна Н і В. З множналікавымі назоўнікамі: сем прадметаў.
С. саней.
С. штаноў.
4. звычайна Н і В. З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы, што існуюць або якія носяць у пары: сем пар.
С. туфель.
С. шкарпэтак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сямёрасобир. (с сущ. м. и ж. рода вместе взятыми, с сущ., ср. рода, с сущ., употребляющимися только во мн. числе, с сущ., обозначающими детей и детёнышей, с личными мест. мн. числа) се́меро;
с. дзяце́й — се́меро дете́й;
с. су́так — се́меро су́ток;
іх было́ с. — тры мужчы́ны і чаты́ры жанчы́ны — их бы́ло се́меро — три мужчи́ны и четы́ре же́нщины;
◊ с. аднаго́ не чака́юць — посл. се́меро одного́ не ждут;
адзі́н з со́шкай, а с. з ло́жкай — погов. оди́н с со́шкой, а се́меро с ло́жкой;
с. варо́т і ўсе ў агаро́д — погов. се́меро воро́т и все в огоро́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сямёра, семярых, ліч.зб.
Сем. Ужываецца: а) з назоўнікамі агульнага роду, якія абазначаюць асоб. Сямёра сірот; б) без назоўнікаў, калі абазначаюць асоб мужч. і жан. полу. Адзін з сошкаю, а сямёра з ложкаю.Прымаўка.Сямёра аднаго не чакаюць.Прыказка; в) з назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот. Сямёра шчанят; г) з назоўнікамі, якія ўжываюцца толькі ў множным ліку. Сямёра сутак; д) з асабовымі займеннікамі ў множным ліку. Іх было сямёра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сямёраліч síeben;
сямёра брато́ў síeben Brüder;
нас было́сямёра wir waren síeben (Mann)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Сямёра ’у колькасці сямі (звычайна без назоўніка або з назоўнікамі агульнага роду, назвамі маладых істот і інш.)’ (ТСБМ), се́мера ’тс’ (Некр. і Байк., Пятк. 2), се́меро ’тс’ (ТС), ст.-бел.седмера ’тс’, побач з вседморо ’ўсямёра’ (Карскі 2-3, 55). Параўн. укр.се́меро, рус.се́меро, польск.siedmioro ’тс’, в.-луж.sedmory ’сямікратны’, н.-луж.sedymory ’тс’, палаб.sedmärë, чэш.sedmero, славац.sedmoro, славен.sedmero, серб.-харв.се̏дморо, ст.-слав.седмеро, седморо ’тс’. Прасл.*sedmero, *sedmoro ўтворана на базе ад’ектываванага лічэбніка *sedmerъ/*sedmorъ ад *sedmь (гл. сем) пры дапамозе суф. ‑er, ‑or (Фасмер, 3, 599; Лукінова, Числ., 323), параўн. чацвёра (гл.). Сюды ж сямёрка ’лічба сем, у колькасці сямі’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), ’памер касы’ (Сцяшк., Мат. Гом.), ’дзве капейкі серабром, роўная па старых разліках сямі капейкам асігнацыямі’ (Нас.), семёрка ’медная манета двухкапеечнай вартасці’ (Растарг.), семерко ’сем штук’ (Рам. 3).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
siedmioro
зборн.сямёра
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
seven
[ˈsevən]
n., adj.
сем, coll.сямёра; сямёрка f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
síebent
zu ~ — усямёх, усемяры́х, сямёра
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
се́меро(с сущ. мужского рода) сем, род. сямі́;
се́меро солда́т сем салдат; (с сущ. мужского и женского рода, вместе взятыми, с сущ. общего рода, с сущ., употребляющимися только во мн. числе, с сущ., обозначающими детей и детёнышей, с личными мест.мн. числа)сямёра, род. семяры́х;
их бы́ло се́меро: тро́е мужчи́н и четы́ре же́нщины іх было́сямёра: тры мужчы́ны і чаты́ры жанчы́ны;
се́меро дете́йсямёра дзяце́й;
се́меро порося́тсямёра парася́т;
се́меро су́токсямёра су́так;
◊
се́меро одного́ не ждутпосл.сямёра аднаго́ не чака́юць;
оди́н с со́шкой, а се́меро с ло́жкойпогов. адзі́н з со́шкай, а сямёра з ло́жкай;
се́меро воро́т, а все в огоро́дпогов.сямёра варо́т і ўсе ў агаро́д.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)