Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
суме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., звычайназінф.
Здолець, змагчы што‑н. зрабіць, ажыццявіць. Ваганаў так сумеў паставіць свае гарматы і так спрытна мяняў іх месцы, што агонь праціўніка не рабіў ніяка[й] шкоды.Колас.Праз год, глядзіш, сумеў пабудаваць Бярвенца ў бярвенца хату.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Суме́ць ’здолець, змагчы’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ). Гл. умець; параўн. балг.съумея (< *sъ‑uměti) ’тс’. Аўтары апошняга слоўніка мяркуюць пра запазычанне з рус.суме́ть ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зба́віцца, зба́ўлюся, зба́вішся, зба́віцца; зак., ад каго-чаго.
Выратавацца, пазбегнуць; сумець вызваліцца ад каго-, чаго-н.
З. ад смерці.
З. ад лішніх клопатаў.
|| незак.збаўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ухітры́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; зак., з інф.
Сумець, умудрыцца зрабіць што-н. цяжкае, што патрабуе спрыту, знаходлівасці.
Ухітрыўся прабрацца незаўважаным.
|| незак.ухітра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазба́віцца, -а́ўлюся, -а́вішся, -а́віцца; зак.
1.каго-чаго і ад каго-чаго. Збавіцца, сумець вызваліцца ад каго-, чаго-н.
П. недахопаў.
2.чаго. Страціць што-н., застацца без чаго-н.
П. самастойнасці.
|| незак.пазбаўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз.пазбаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
be successful in doing smth.суме́ць зрабі́ць што-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
bewilder
[bɪˈwɪldər]
v.t.
1) ашаламля́ць, бянтэ́жыць; суме́ць
2) зьбіва́ць з панталы́ку
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
падгада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Абл. Паспець або сумець зрабіць што‑н. у зручны час, у найбольш спрыяльны момант. Падгадае [Петрусёк], калі Міхась у добрым гуморы са школы вернецца, падкоціцца да яго гэтакай хітрай лісічкай.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сумо́даць ’сумець, змагчы’ (дзярж., Нар. сл.), ’здолець, ухітрыцца’ (Кал.), сумо́наць (< *сумоднаць?) ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Няясна; магчыма, прэфіксальны (з су-) дэрыват ад мадзець (гл.) з пераходам дзеяслова ў катэгорыю форм на ‑аць. Дзеяслоў сумо́наць Цыхун (Зб. Мальдзісу, 402) суадносіць з літ.sumanýti ’задумаць, узяцца за справу’, што таксама сустракаецца з пэўнымі семантычнымі цяжкасцямі. Параўн. яшчэ намо́наць (гл.).