спакваля́, прысл. (разм.).
Павольна, паступова.
Ноч с. ахінала зямлю.
С. разабрацца ў паперах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спакваля́
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| спакваля́ |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
спакваля́ нареч., разг. и́сподволь, полего́ньку; постепе́нно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спакваля́, прысл.
Разм. Паступова, патроху; марудна, павольна. Ноч спакваля ахінала зямлю. Асіпенка. Сучча трашчала, языкасты Касцёр займаўся спакваля. Лойка. Асобныя лісты, пачырванеўшы, абрываюцца і спакваля падаюць на дарогу. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спакваля́ прысл. nach und nach, allmählich, únmerklich
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Спакваля́, спаквала́ ‘паступова, патроху, марудна, павольна’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Бяльк., Сцяшк.), спокволя часок приду ‘пачакаўшы’ (Нас.), споквала́, споклава́ ‘тс’ (ТС), спахваля́ ‘паволі, паступова’ (Касп.); з іншай прыстаўкай: спракваля́ (калінк., З нар. сл.), спраквала́ (рагач., Сл. ПЗБ), спракво́м (Жд. 1). Рус. дыял. спрохвала́ ‘тс’ з вядомай зменай кв > хв. Шуба (Прыслоўе, 127) мяркуе, што гэта прыслоўе ўзыходзіць да кораня квол‑ (гл. кволы, кволіць), канкрэтна — да назоўніка пакво́л (пакво́ль), існаванне якога пацвярджаецца прыслоўямі пакво́льна ‘вольна’ (Кос.), укр. пакво́лом ‘павольна, марудна’. Хутчэй, гэта дзеепрыслоўе ад пакво́лець ‘рабіцца вальней’, скво́лець ‘аслабець’, пакво́ліць ‘пачакаць’ (Нас.). Гл. пакваля.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ясне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.
Станавіцца ясным, яснейшым.
Неба спакваля яснела.
Твар яснее (становіцца радасным).
|| зак. паясне́ць, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
gradually [ˈgrædʒuəli] adv. паступо́ва; ма́ла-пама́лу, патро́ху, спакваля́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
и́сподволь нареч., разг. спакваля́, паво́лі, пама́лу, патро́ху; (постепенно) паступо́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прохла́дец / рабо́тать с прохла́дцем, прохла́дцей разг. працава́ць з халадко́м (спакваля́, не спяша́ючыся);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)